Urlop wypoczynkowy

5.1. Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego

Zasady nabywania uprawnień urlopowych w pierwszym roku pracy przez pracowników młodocianych są odmienne od obowiązujących pracowników pełnoletnich. Młodociany uzyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze:

• 12 dni roboczych z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy (art. 205 § 1 K.p.) - okresy zatrudnienia sumuje się w razie zmiany pracodawcy przed upływem 6 miesięcy (por. Komentarz. Walczak. Kom. do art. 205),
• 26 dni roboczych z upływem roku pracy (art. 205 § 2 zd. 1 K.p.),
• 20 dni roboczych w roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat (art. 205 § 2 zd. 2 K.p.).

Łącznie po pierwszym roku pracy młodociany (z wyjątkiem wskazanego w ostatnim myślniku) ma prawo do 38 dni urlopu, ponieważ każda z pul urlopowych, wskazana w dwóch pierwszych myślnikach ma odrębny charakter.

Młodociany został pierwszy raz zatrudniony na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe 1 września 2020 r., lecz 1 lutego 2021 r. zmienił pracodawcę, kontynuując naukę zawodu. U pierwszego pracodawcy nie zdążył nabyć prawa do 12 dni urlopu, ponieważ nie przepracował 6 miesięcy. Uzyskał go u drugiego pracodawcy, który uwzględnił 5 miesięcy dotychczasowego zatrudnienia. Kolejne 26 dni urlopu nabędzie z upływem 31 sierpnia 2021 r.

Prawo do urlopu wypoczynkowego w kolejnych latach pracy młodociany nabywa z góry, z początkiem każdego następnego roku kalendarzowego (art. 153 § 2 w zw. z art. 205 § 5 K.p.). Zatem dokładnie tak samo, jak pracownik pełnoletni. Wynika to z faktu, że w sprawach nieuregulowanych w art. 205 K.p. stosuje się zasady ogólne określone w dziale VII Kodeksu pracy o urlopach wypoczynkowych.

5.2. Udzielanie urlopu wypoczynkowego

Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Jeśli nie nabył prawa do urlopu do ich rozpoczęcia, pracodawca może (nie musi), na jego wniosek, udzielić urlopu zaliczkowo (art. 205 § 3 K.p.). Jest to tzw. urlop zaliczkowy, którego wykorzystanie zmniejsza pulę 12 dni urlopowych. Młodocianemu nie przysługuje roszczenie o udzielenie tego urlopu.

Ferie zimowe w roku szkolnym 2020/2021 przypadały w województwie kujawsko-pomorskim od 15 do 28 lutego 2021 r. Oznacza to, że młodociany zatrudniony w celu przygotowania zawodowego od 1 września 2020 r. nie nabył do czasu ich rozpoczęcia 12 dni urlopu. Złożył jednak wniosek o urlop zaliczkowy od 22 do 26 lutego (5 dni roboczych), na który pracodawca przystał. Z upływem 28 lutego 2021 r. pracownik uzyskał zatem 7 dni roboczych urlopu.

Młodociany, który nabył prawo do urlopu wypoczynkowego nie może odmówić jego wykorzystania w okresie ferii szkolnych. Taki wniosek płynie z odpowiedzi resortu pracy na pytanie naszego Wydawnictwa (pismo z 8 maja 2017 r.), w której czytamy: "(...) pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu wypoczynkowego młodocianemu - bez jego wniosku - w okresie ferii szkolnych, jeżeli ten uczęszcza do szkoły. Natomiast młodocianemu, który nie nabył jeszcze prawa do urlopu wypoczynkowego pracodawca może, ale nie musi udzielić "zaliczkowego" urlopu w okresie ferii. (...)".

Obowiązek udzielania urlopu wypoczynkowego podczas ferii zimowych i letnich nie rozciąga się na zimową i wiosenną przerwę świąteczną. Są to bowiem osobne okresy "wolnego" od nauki, przypadające w różniących się od siebie terminach. Rozróżnienie wynika z § 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 1603 z późn. zm.).

Pracodawca udziela urlopu na zasadach ogólnych pracownikowi młodocianemu, który:

• nie uczęszcza do szkoły,
• nie wykorzystał urlopu podczas ferii szkolnych.

5.3. Urlop bezpłatny

Młodociany będący uczniem szkoły dla pracujących może zawnioskować o urlop bezpłatny w czasie ferii. Ma prawo wystąpić, licząc łącznie z urlopem wypoczynkowym, o nie więcej niż 2 miesiące. Pracodawca musi uwzględnić jego wniosek, a następnie wliczyć wykorzystany urlop do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze młodocianego (art. 205 § 4 K.p.).

Ponadto młodocianemu wolno złożyć wniosek o urlop bezpłatny na ogólnych zasadach, przewidzianych w art. 174 K.p. Pracodawca może go jednak rozpatrzyć negatywnie, a jeśli go zaakceptuje, nie zaliczy okresu urlopowego do stażu pracy wpływającego na uprawnienia pracownicze.

5.4. Wynagrodzenie urlopowe i ekwiwalent

Młodocianemu przysługuje wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy tak jak pracownikowi pełnoletniemu (art. 205 § 5 w zw. z art. 172 K.p.). Należy mu się również ekwiwalent pieniężny w razie niewykorzystania urlopu wypoczynkowego przed ustaniem zatrudnienia (art. 171 § 1 K.p.). Powinien go otrzymać w dniu rozwiązania umowy o pracę (por. postanowienie SN z 5 grudnia 1996 r., sygn. akt I PKN 34/96, OSNP 1997/13/237 i wyrok SA w Gdańsku z 16 marca 2016 r., sygn. akt III APa 2/16).