Wymiar czasu pracy

Metoda obliczania wymiaru czasu pracy została określona w art. 130 § 1 i 2 K.p. Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:

1) mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym, a następnie

2) dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku (tzw. wystających).

Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. Dla celów rozliczania czasu pracy, przez tydzień należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.

W zakładzie pracy obowiązuje czteromiesięczny okres rozliczeniowy. Pierwszy okres bieżącego roku (styczeń - kwiecień 2018 r.) rozpoczął się w poniedziałek 1 stycznia, a pierwszy tydzień upłynął w niedzielę 7 stycznia. Kolejne pełne tygodnie upływają w kolejne niedziele przypadające w wymienionym okresie. Łącznie okres ten będzie liczył 17 pełnych tygodni. Końcówka okresu rozliczeniowego (poniedziałek 30 kwietnia) stanowi niepełny tydzień, w którym występuje 1 dzień tzw. wystający. W całym okresie występują 3 święta w innych dniach niż niedziela. Wymiar czasu pracy wynosi zatem w tym okresie 664 godziny (40 godz. x 17 tyg. + 8 godz. x 1 dzień - 8 godz. x 3 święta).

Uwaga! Wymiary czasu pracy w okresach rozliczeniowych zawartych w bieżącym roku kalendarzowym podaliśmy w dodatku nr 2 do UiPP nr 2/2018, a ponadto w formie "Ściągi dla Księgowych" przekazanej Państwu w listopadzie 2017 r. Są one dostępne także na stronie www.gofin.pl w zakładce "Wskaźniki i stawki".

Z powodu rozwiązania umowy przed zakończeniem okresu rozliczeniowego, okres ten ulega stosownemu skróceniu. W tej sytuacji pracownikowi przysługuje, oprócz normalnego wynagrodzenia, prawo do dodatku za nadgodziny, jeżeli od początku tego okresu do dnia ustania stosunku pracy pracował w wymiarze godzin przekraczającym normy czasu pracy (art. 151⁶ § 1 K.p.).

Wobec powyższego, pracodawca powinien ustalić liczbę godzin pracy dla skróconego okresu, następnie dokonać porównania czasu przepracowanego i obowiązującego. W razie wystąpienia przekroczeń (ustala się je na zasadach ogólnych), odpowiednio je zrekompensować.

Umowa o pracę jednego z pracowników objętego 12-miesięcznym okresem rozliczeniowym, który rozpoczął się 1 stycznia 2018 r. zakończy się 25 kwietnia 2018 r. (z upływem czasu na jaki była zawarta).

Zgodnie z harmonogramem pracownik wykonywał/ma wykonywać pracę po 160 godzin w styczniu i lutym 2018 r., 210 godzin w marcu i 156 godzin w kwietniu 2018 r. Przyjmujemy że w miesiącach tych nie będzie pracował w nadgodzinach z przekroczenia dobowego. W tej sytuacji wystąpi przekroczenie przeciętnej normy tygodniowej:

• wymiar czasu pracy w skróconym okresie: 40 godz. x 16 tyg. + 8 godz. x 3 dni - 8 godz. x 3 święta = 640 godz.,
   
• ustalenie przekroczenia: (160 godz. x 2 m-ce + 210 godz. + 156 godz.) - 640 godz. = 46 godz.

Pracodawca będzie zobowiązany wypłacić 46 dodatków w wysokości 100%.

Analogiczne postępowanie obowiązuje pracodawcę zatrudniającego pracownika w trakcie trwającego już okresu rozliczeniowego. Wówczas także powinien obliczyć wymiar dla skróconego okresu i tak zaplanować pracę, aby pracownik nie przekroczył wymiaru, a jeśli to nastąpi, wypłacić dodatki za pracę naruszającą normy czasu pracy.

Pracodawca stosujący 12-miesięczny okres rozliczeniowy, który rozpoczął się 1 stycznia, zamierza wziąć udział w przetargach na nowe zlecenia. Jeżeli je wygra będzie zmuszony zatrudnić nowe osoby. Załóżmy, że przyjmie pracowników od 1 marca oraz od 1 kwietnia br. Dla pierwszej grupy wymiar czasu pracy w okresie rozliczeniowym od 1 marca do 31 grudnia 2018 r. wyniesie 1.680 godzin (40 godz. x 43 tyg. + 8 godz. x 3 dni - 8 godz. x 8 świąt), dla drugiej od 1 kwietnia do 31 grudnia 2018 r. - 1.504 godziny (40 godz. x 39 tyg. + 8 godz. x 1 dzień - 8 godz. x 8 świąt). Na taką ilość godzin pracodawca powinien zaplanować pracownikom pracę.

Odmienne zasady ustalania wymiaru czasu pracy dotyczą jedynie ruchu ciągłego.

Przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane (praca w ruchu ciągłym), a także gdy występuje konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności, może być stosowany system czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin. Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się w tym przypadku:

• mnożąc 8 godzin przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie rozliczeniowym, z wyłączeniem niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a następnie
   
• dodając do otrzymanej liczby liczbę godzin odpowiadającą przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy.