Obliczanie dodatku za godziny nadliczbowe

Wysokość dodatku za godziny nadliczbowe zależy od rodzaju oraz pory dnia, w której one wystąpiły, a także od kategorii normy (przedłużonego wymiaru), która została przekroczona. Jeśli praca nadliczbowa wystąpiła wskutek przekroczenia normy dobowej lub przedłużonego wymiaru dobowego, to dodatek może mieć jedną z dwóch wysokości:

• 100% wynagrodzenia - gdy pracownik pracował w godzinach nadliczbowych w nocy, w niedziele i święta będące dla pracownika dniami wolnymi od pracy, a także w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
   
• 50% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w innych dniach w porze dziennej.

Natomiast za każdą godzinę przekraczającą tygodniową normę czasu pracy dodatek wynosi 100% wynagrodzenia.

Podstawę obliczania dodatku stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeśli pracownik jest wynagradzany w innej formie (np. prowizja, akord), podstawę do wyliczenia stawki dodatku stanowi 60% wynagrodzenia. Obliczając dodatek za pracę nadliczbową stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop - § 4 rozporządzenia o wynagrodzeniu. Jeżeli pracownik jest wynagradzany stałą stawką miesięczną, stawkę tę należy podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Uzyskaną w ten sposób stawkę godzinową należy pomnożyć przez stawkę procentową dodatku.

Pracownicy A i B przepracowali w styczniu 2018 r., oprócz obowiązującego ich wymiaru czasu pracy, po kilka godzin nadliczbowych w zwykłych dniach roboczych w porze dziennej. Pierwszy z nich jest wynagradzany według stałej stawki miesięcznej w wysokości 2.500 zł. W wymienionym miesiącu otrzymał także premię regulaminową w kwocie 520 zł. Drugi otrzymuje wynagrodzenie według stawki 20 zł/godz. W styczniu 2018 r. wypłacono mu ponadto premię w wysokości 600 zł.

Pracownicy otrzymali za każdą godzinę nadliczbową "normalne wynagrodzenie" w wysokości:

• pracownik A: 17,98 zł [(2.500 zł + 520 zł) : 168 godz.],
   
• pracownik B: 23,57 zł [20 zł + (600 zł : 168 godz.)].

Dodatek za każdą godzinę nadliczbową pracownika A wynosił 7,44 zł, według wyliczenia: 2.500 zł : 168 godz. = 14,88 zł; 14,88 zł x 50% = 7,44 zł, natomiast pracownika B 10 zł (20 zł x 50%).

Jeżeli chodzi o dodatek za przekroczenia średniotygodniowe, to w związku z tym, że można je stwierdzić dopiero na koniec okresu rozliczeniowego, 100% dodatek do wynagrodzenia także jest wypłacany na koniec tego okresu, a nie tak jak w przypadku dodatku należnego za nadgodziny dobowe z wynagrodzeniem za miesiąc, w którym wystąpiły. Powyższe dotyczy tylko dodatków za nadgodziny, a nie normalnego wynagrodzenia za pracę powyżej obowiązujących pracownika norm czasu pracy, gdyż wynagrodzenie (adekwatne do liczby przepracowanych godzin w danym miesiącu) powinno być wypłacane w odstępach nie dłuższych niż miesiąc.

Zgodnie z treścią § 4a rozporządzenia o wynagrodzeniu, w przypadku gdy pracownik jest wynagradzany według stałej stawki miesięcznej, dodatki za nadgodziny ustala się dzieląc stawkę wynagrodzenia przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu. W tym zakresie powstała wątpliwość z jakiego miesiąca brać liczbę godzin do przepracowania - przy dłuższym niż miesięczny okresie rozliczeniowym - aby ustalać wysokość dodatku za nadgodziny średniotygodniowe. W tej sprawie stanowisko zajęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 20 sierpnia 2008 r. w sprawie obliczania dodatku z tytułu pracy w nadgodzinach (znak: DPR-III-079-475/ZN/08), zgodnie z którym, w celu ustalenia wynagrodzenia za jedną godzinę dla pracownika wynagradzanego stawką miesięczną, miesięczną stawkę wynagrodzenia należy podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w ostatnim miesiącu okresu rozliczeniowego.

Pracownik jest objęty 3-miesięcznym okresem rozliczeniowym pokrywającym się z kwartałami kalendarzowymi. W umowie o pracę wynagrodzenie pracownika zostało ustalone w wysokości 2.900 zł. Przyjmijmy, że na koniec pierwszego w tym roku okresu rozliczeniowego pracodawca stwierdzi 10 nadgodzin z tytułu przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.

Wysokość dodatku za nadgodziny średniotygodniowe powinna zostać ustalona w następujący sposób: 2.900 zł : 176 godz. = 16,48 zł/godz. (176 godz. jest to wymiar czasu pracy w marcu 2018 r., tj. w ostatnim miesiącu okresu rozliczeniowego).

W stosunku do pracowników stale wykonujących swoje zadania poza zakładem pracy, wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach może być ustalone ryczałtowo. Wysokość ryczałtu powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych. W razie ustalenia, że dla wykonania zleconych zadań konieczna była praca w nadgodzinach w liczbie wyższej niż przewidywana, pracownikowi przysługuje stosowne wyrównanie.