W sprawie podróży służbowej pracownika objętego systemem zadaniowego czasu pracy oraz pracownika zatrudnionego w tzw. ruchomym rozkładzie czasu pracy (stanowisko z 30 listopada 2016 r.)

"Problematyka podróży służbowej w kontekście czasu pracy nie jest uregulowana wprost w konkretnym przepisie Kodeksu pracy. Z przepisów Kodeksu pracy wynika jedynie, że czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 K.p.), a podróżą służbową - wykonywanie przez pracownika, na polecenie pracodawcy, zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy (art. 77⁵ § 1 K.p.).

Kwestia relacji czasu podróży służbowej do czasu pracy pracownika była natomiast przedmiotem bogatego orzecznictwa Sądu Najwyższego. Z analizy tego orzecznictwa wynika, że do czasu pracy zalicza się czas podróży przypadający w obowiązujących pracownika godzinach pracy, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, a także faktyczny czas wykonywania zadania (czynności) będącego celem tej podróży (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 października 1981 r., I PR 85/81, OSNCP 1982, nr 5-6, poz. 76 oraz z dnia 21 września 1982 r., I PR 85/82, Sł. Prac. z 1983 r. nr 1, str. 29). Generalnie nie są natomiast zaliczane do czasu pracy, przypadające poza rozkładowym czasem pracy pracownika, godziny dojazdu i powrotu z miejscowości stanowiącej cel pracowniczej podróży służbowej oraz godziny pobytu w tej miejscowości, w czasie których pracownik nie wykonuje zadania lub zadań stanowiących cel tej podróży. W sferze regulacji czasu pracy godziny te mają doniosłość o tyle, o ile uszczuplają limit gwarantowanego pracownikowi przez Kodeks pracy odpoczynku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2005 r., II PK 265/04, OSNP z 2006 r. nr 5-6, poz. 76).

Istota (specyfika) systemu zadaniowego czasu pracy polega jednak na tym, że w pewnym zakresie to pracownik decyduje o organizowaniu czasu pracy i sam określa, w jakim czasie (w jakich konkretnie godzinach) będzie wykonywał powierzone mu zadania/obowiązki. Dotyczy to także decyzji o wykonywaniu zadań będących celem podróży służbowej. W systemie zadaniowego czasu pracy pracodawca nie prowadzi także ewidencji czasu pracy w zakresie godzin pracy.

Zgodnie z art. 140 K.p., pracodawca, po porozumieniu (konsultacji) z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych pracownikowi zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wynikający z 8-godzinnej normy dobowej i przeciętnie 40-godzinnej normy średniotygodniowej. W konsekwencji powierzone pracownikowi obowiązki/zadania powinny być możliwe do zrealizowania w ramach ww. norm czasu pracy.

W utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że określenie przez pracodawcę w systemie zadaniowego czasu pracy zakresu obowiązków/zadań pracownika (w tym również zadań realizowanych w podróży służbowej) w sposób uniemożliwiający ich wykonanie w obowiązującym pracownika wymiarze czasu pracy uwzględniającym wspomniane wyżej normy, uzasadnia roszczenie o dodatkowe wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia: 4 sierpnia 1999 r. I PKN 181/99, OSNP z 2000 r. nr 22, poz. 810, z dnia 27 stycznia 2016 r. I PK 25/15, Lex nr 1982395, z dnia 15 marca 2006 r. II PK 165/05, OSNP z 2007 r. nr 5-6, poz. 69, a także wyrok tego Sądu z dnia 16 października 2009 r., OSNP z 2011 r. nr 11-12, poz. 147 oraz bogate orzecznictwo przywołane w jego uzasadnieniu).

Odnosząc się do pytania dotyczącego tzw. ruchomego rozkładu czasu pracy informujemy, że jeżeli do danego pracownika jest stosowany ruchomy rozkład czasu pracy, o którym mowa w art. 140¹ § 2 K.p., i w jego rozkładzie czasu pracy przewidziany został przedział czasu, w którym pracownik może rozpoczynać pracę w danym dniu (np. od godz. 7.00 do godz. 9.00), a w tym dniu pracownik wyrusza w podróż służbową, to czasu przejazdu do miejsca wykonywania obowiązków w podróży służbowej przypadającego przed rozpoczęciem wspomnianego przedziału (np. od godz. 5.00 do 6.59) nie wlicza się pracownikowi do czasu pracy. Natomiast czas przejazdu przypadający w ramach godzin objętych wspomnianym przedziałem oraz godziny przejazdu wykraczające poza ten przedział w wymiarze nieprzekraczającym w sumie 8 godzin liczonych od 1 godziny przedziału (tj. w przedstawionym przykładzie maksymalnie do godziny 15.00) należy traktować jako czas przypadający na rozkładowe godziny pracy pracownika i zgodnie z przedstawioną wyżej, wynikającą z orzecznictwa Sądu Najwyższego, regułą zaliczać pracownikowi do jego czasu pracy.

Jeżeli natomiast pracownik wyrusza w danym dniu w podróż służbową o godzinie, która zawiera się we wskazanym wyżej przedziale czasu, to (nie licząc przypadków, w których pracownik rozpoczął pracę przed wyruszeniem w tę podróż) można przyjąć, że godzina ta stanowi godzinę rozpoczęcia przez pracownika pracy w tym dniu, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy i czas podróży służbowej (przejazdu) w wymiarze maksymalnie do 8 godzin liczonych począwszy od tej godziny zaliczać pracownikowi, zgodnie z ww. regułą, do jego czasu pracy. (...)".