Zasady obliczania nowej emerytury

Świadczenia emerytalne dla obecnie nabywających do nich prawo w zdecydowanej większości naliczane są w oparciu o zdefiniowaną składkę, a więc według nowych zasad.

Ustalanie wysokości

Ustalanie wysokości świadczenia emerytalnego przysługującego według starych zasad zdecydowanie odbiega od ustalania wysokości nowej emerytury. W pierwszym przypadku znaczenie ma długość okresów składkowych i nieskładkowych, wysokość zarobków z odpowiedniego, najkorzystniejszego okresu, oraz wartość kwoty bazowej obowiązującej w momencie nabycia uprawnień do emerytury.

Nowa emerytura stanowi natomiast równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął powszechny wiek emerytalny. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża w miesiącach. Tablice trwania życia, które są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku kalendarzowego ogłasza w formie komunikatu Prezes GUS w Monitorze Polskim w terminie do 31 marca danego roku. Kwestie te reguluje art. 26 ustawy emerytalnej.

Aby więc rozpocząć proces ustalania wysokości nowej emerytury, w pierwszej kolejności należy określić wartość podstawy obliczenia emerytury. Mianowicie stanowi ją kwota:

• składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego (należnych albo wpłaconych) do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, 
   
• zwaloryzowanego kapitału początkowego, 
   
• środków zewidencjonowanych na subkoncie.

Tak wynika z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Jeżeli chodzi o składki na ubezpieczenie emerytalne, to na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje się informacje o ich zwaloryzowanej wysokości:

• należnych - w przypadku ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, 
   
• wpłaconych - w przypadku ubezpieczonych będących płatnikami składek oraz osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Dlatego też waloryzacji podlegają składki na ubezpieczenie emerytalne odpowiednio należne, tj. składki wykazane w dokumentach rozliczeniowych przekazanych do ZUS przez płatników składek albo faktycznie wpłacone.

Waloryzacja składek

Waloryzację roczną składek emerytalnych przeprowadza się od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 r. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu.

Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Waloryzacja omawianych składek polega na ich pomnożeniu przez wskaźnik waloryzacji.

Waloryzacji podlegają więc składki emerytalne odpowiednio zewidencjonowane za okres od 1 stycznia do 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok, za który przeprowadzana jest waloryzacja. W algorytmie wyliczeń uwzględnia się dotychczasową waloryzację. Składki waloryzuje się przez wskaźnik waloryzacji ogłoszony dla danego roku (patrz tabela).

Przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią roczną waloryzację, jest waloryzowana kwartalnie (patrz ramka).

Wskaźniki waloryzacji składek ogłasza minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski. Za dany rok powinien być on ogłoszony do dnia 25 maja następnego roku, a za kolejne kwartały do 25. dnia miesiąca poprzedzającego termin waloryzacji składek za poprzedni kwartał.

Wskaźnik waloryzacji składek ustala się z dokładnością do setnych części procentu.

Waloryzacja kapitału

Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień 1 stycznia 1999 r. Jest on ewidencjonowany na koncie ubezpieczonego. Ustalony decyzją ZUS kapitał początkowy podlega waloryzacji. Odbywa się ona na takich samych zasadach jak waloryzacja składek na ubezpieczenie emerytalne, z tym że pierwsza waloryzacja dokonywana jest za 1999 r. - według wskaźnika waloryzacji kapitału początkowego za 1999 r., który wynosi 115,60%.

W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kapitał początkowy nie może ulec obniżeniu.