Rekompensata z tytułu likwidacji nagród jubileuszowych

Regulamin wynagradzania obowiązujący w naszej firmie przewidywał nagrodę jubileuszową za długoletnią pracę (po przepracowaniu 40 lat). Prawo do kolejnej nagrody przysługiwało pracownikowi po upływie 5 lat. W praktyce niewiele osób ją uzyskało, dlatego w maju br. podjęliśmy decyzję o jej likwidacji i wypłacie pracownikom w zamian jednorazowych rekompensat. Czy takie świadczenie jest zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne?

Kwota rekompensaty, o której mowa w pytaniu, jest wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Nie wszystkie rodzaje przychodów wlicza się jednak do podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia. Katalog wyłączeń z oskładkowania zawiera m.in. § 2 ust. 1 rozporządzenia składkowego. Wśród wymienionych w tym przepisie są nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat.

Nagroda jubileuszowa w sektorze pozabudżetowym nie jest świadczeniem obowiązkowym, mającym swoje źródło w powszechnie obowiązującym prawie. Pracodawca może jednak podjąć decyzję o jej wypłacie, jako dodatkowym elemencie motywowania pracowników. Ze względu na jej dobrowolność różne mogą być zasady jej przyznawania. Jednak, aby korzystała ze zwolnienia z oskładkowania, jej przyznawanie powinno być uregulowane w zakładowych źródłach prawa pracy, tj. w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania, regulaminie przyznawania nagród albo określone w umowie oraz powinna przysługiwać pracownikowi nie częściej niż co 5 lat.

W okolicznościach wskazanych w pytaniu nagroda jubileuszowa spełniała podane kryteria. Zdaniem ZUS, analogiczne zasady należy stosować przy rozstrzyganiu wyłączenia z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych rekompensaty przysługującej pracownikom w związku z likwidacją nagrody jubileuszowej. Jak czytamy w interpretacji indywidualnej Oddziału ZUS w Gdańsku z dnia 19 lipca 2017 r., znak: DI/100000/43/650/2017: "(...) Przepis ten (§ 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia składkowego - przyp. red.) znajduje również zastosowanie w sytuacji, gdy pracodawca likwidując w zakładowym układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania (...) instytucję nagród jubileuszowych, przewiduje możliwość wypłaty świadczeń pieniężnych mających charakter rekompensaty za rezygnację z przyznawania nagród jubileuszowych (niezależnie od nazwy tego świadczenia - tj. zarówno rekompensaty, odszkodowania, jak i nagrody jubileuszowe). (...) rozstrzygając możliwość wyłączenia rekompensaty, odszkodowania spod obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, należy wziąć pod uwagę łącznie dwie przesłanki - wypłata tego świadczenia następuje w związku z likwidacją nagród jubileuszowych, a dotychczas obowiązujące zasady przyznawania i wypłaty tych nagród jubileuszowych przewidywały, że nie przysługiwały one częściej niż co 5 lat. (...)".

Podobnie wypowiedział się Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji indywidualnej z dnia 25 kwietnia 2016 r., znak DI/100000/43/ 409/2016.

Biorąc pod uwagę stanowisko ZUS wyrażone w interpretacjach indywidualnych w tym zakresie, dla zwolnienia z oskładkowania rekompensat wypłacanych w związku z likwidacją nagród jubileuszowych decydujące znaczenie mają zasady, na podstawie których przysługiwało prawo do likwidowanej nagrody jubileuszowej. Jeśli nagroda jubileuszowa spełniała przesłanki pozwalające na jej wyłączenie ze składek ZUS, to również dotyczy ono rekompensaty za jej likwidację.

Co istotne, analizując interpretacje ZUS można wywnioskować, iż rekompensata jest zwolniona z oskładkowania zarówno jeśli została wypłacona pracownikom, którzy w momencie jej wypłaty spełnili warunki do przyznania nagrody jubileuszowej, jak i tym, którzy prawo do nagrody nabyliby dopiero w przyszłości (por. interpretację indywidualną Oddziału ZUS w Lublinie z dnia 31 maja 2016 r., znak: WPI/200000/43/569/2016).

Należy jednak zwrócić uwagę, że wypłata rekompensat w związku ze zmianą zasad przyznawania nagrody jubileuszowej, a nie jej likwidacją, nie korzysta ze zwolnienia z oskładkowania.