Odprawa z tytułu rozwiązania stosunku pracy

Z dniem 31 maja 2018 r. rozwiążemy z pracownikiem umowę o pracę w związku z likwidacją stanowiska pracy. Pomimo że nie mamy takiego obowiązku, pracownik na podstawie porozumienia zawartego z pracodawcą otrzyma odprawę w wysokości dwukrotnego wynagrodzenia. Czy kwotę odprawy powinniśmy oskładkować i opodatkować?

Odprawa wypłacona pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z powodu likwidacji stanowiska pracy jest nieoskładkowana, natomiast podlega opodatkowaniu.

Na mocy art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2016 r. poz. 1474 ze zm.), zwanej ustawą o zwolnieniach grupowych, pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości np. jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata. Odprawa ta przysługuje również w przypadku zwolnień indywidualnych, gdy przyczyny zwolnienia nie dotyczą pracownika oraz stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy (art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych).

Przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych mają zastosowanie do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Prawo do odprawy nie wynika jednak tylko z zapisów ustawy o zwolnieniach grupowych. Pracodawca może przewidzieć możliwość jej wypłacenia pracownikom m.in. w obowiązującym w firmie regulaminie wynagradzania, w umowie o pracę lub w porozumieniu z pracownikiem, przy czym określone w ten sposób uregulowania nie mogą być mniej korzystne niż te wynikające z przepisów prawa pracy (art. 9 § 2 i art. 18 K.p.). Oznacza to, iż pracodawca może wypłacić wyższe świadczenie niż ustalone w przepisach ustawy o zwolnieniach grupowych lub przyznać prawo do odprawy, jeśli zatrudnia mniej niż 20 pracowników.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W myśl § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego, nie stanowią podstawy wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Zgodnie z powyższym odprawa wypłacona pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę w następstwie likwidacji stanowiska pracy nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Oddział ZUS w Lublinie w interpretacji indywidualnej z dnia 14 października 2016 r., znak: WPI/200000/43/1019/2016 wskazał, że za: "(...) decydującą przesłankę w kontekście zwolnienia określonego świadczenia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zostało uznane istnienie nierozerwalnej więzi pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a powstaniem roszczenia o wypłatę pracownikowi określonego świadczenia (bez względu na jego nazwę). W konsekwencji, wyłączeniu z podstawy wymiaru składek podlegają zarówno świadczenia przysługujące na podstawie przepisów prawa pracy (...), jak i inne wypłacone pracownikowi z tytułu rozwiązania stosunku pracy odprawy, odszkodowania, rekompensaty ustalone drogą dobrowolnych porozumień pomiędzy pracodawcą a organizacjami związkowymi, wynikające z układów zbiorowych pracy a także ustalone na podstawie umowy z konkretnym pracownikiem. Koniecznym warunkiem wyłączenia takiego świadczenia z podstawy wymiaru składek jest jednakże bezpośredni i nierozerwalny związek pomiędzy wypłatą a rozwiązaniem stosunku pracy, natomiast bez znaczenia pozostaje jej wysokość. (...)".

Odprawy wypłacone pracownikom nie stanowią także podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, co wynika z art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej (...).

Odnosząc się do kwestii opodatkowania wypłaconych pracownikom odpraw należy wyjaśnić, iż przepisy ustawy o pdof nie przewidują zwolnienia z podatku tego typu przychodu uzyskanego z tytułu stosunku pracy. W związku z powyższym podlega ona opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 32 ustawy o pdof, czyli tak jak wynagrodzenie ze stosunku pracy.