Finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy, w tym ich refundacja z PFRON

Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe przedsiębiorca finansuje w całości z własnych środków.

Osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą mogą ubiegać się w Państwowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej PFRON) o refundację zapłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z art. 25a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511), dalej ustawy o rehabilitacji, PFRON refunduje osobie niepełnosprawnej wykonującej działalność gospodarczą obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do wysokości odpowiadającej wysokości składki, której podstawą wymiaru jest kwota określona w art. 18 ust. 8 oraz w art. 18a ustawy o sus, pod warunkiem opłacenia tych składek w całości przed dniem złożenia wniosku (po wejściu w życie ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji... - na dzień oddania dodatku do druku ustawa oczekuje na podpis Prezydenta - będzie: "(...) pod warunkiem opłacenia tych składek w całości najpóźniej w dniu złożenia wniosku.". Składki, o których mowa, osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą nalicza i opłaca na zasadach określonych w ustawie o sus. Powołany przepis odsyła do najniższych kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wskazanych w przepisach ustawy o sus, czyli:

• 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 18 ust. 8 ustawy o sus),
   
• 30% minimalnego wynagrodzenia (art. 18a ustawy o sus).

A zatem refundacji podlegają składki ustalone od kwot określonych jako najniższe podstawy. Takie też stanowisko przedstawiło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej 31 sierpnia 2017 r., w odpowiedzi na pytanie naszego Wydawnictwa. Jak wyjaśnił resort pracy: "(...) Wobec tego, jako że PFRON refunduje obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości określonej w przepisach art. 18 ust. 8 oraz 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a one wskazują na minimalną jej wysokość, to refundacja następuje od najniższej (obowiązkowej) wysokości określonej w tych przepisach przy uwzględnieniu ograniczeń wynikających z przepisu art. 25a ust. 1a ustawy o rehabilitacji zawodowej (...).".

Refundacja przysługuje w wysokości:

• 100% kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - w przypadku osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
   
• 60% kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - w przypadku osób zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
   
• 30% kwoty obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - w przypadku osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Za okres od stycznia do grudnia 2018 r. wysokość refundacji składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wynosi:

1) dla przedsiębiorcy opłacającego składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe na zasadach ogólnych, czyli od podstawy 2.665,80 zł:

2) dla przedsiębiorcy opłacającego składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe na preferencyjnych warunkach, czyli od podstawy 630 zł:

Osoby niepełnosprawne wykonujące działalność gospodarczą otrzymają refundację pod warunkiem opłacenia składek w całości przed dniem złożenia wniosku.

Zgodnie z art. 47 ustawy o sus, przedsiębiorca opłaca składki na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc, nie później niż do 10. dnia następnego miesiąca, jeżeli opłaca składki wyłącznie za siebie, a gdy opłaca je także za inne osoby, to termin ten przypada nie później niż do 15. dnia następnego miesiąca.

Osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą składa wniosek o wypłatę refundacji składek na ubezpieczenia społeczne (Wn-U-G) do ostatniego dnia miesiąca, w którym upłynął termin do opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych. Tak stanowi § 6 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 stycznia 2009 r. w sprawie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1758), dalej rozporządzenia w sprawie refundacji.

Jak poinformował PFRON w komunikacie opublikowanym 21 lipca 2017 r. na stronie internetowej www.pfron.org.pl: "(...) osoba wnioskująca o refundację składek powinna w pierwszej kolejności opłacić składki, o których mowa powyżej w obowiązujących terminach, zgodnie z przepisami o ubezpieczeniach społecznych/ubezpieczeniach społecznych rolników (z ewentualnym uwzględnieniem możliwości opóźnienia opłacenia składek do 14 dni), a dopiero w kolejnym dniu po opłaceniu składek złożyć wniosek o refundację składek (...). Złożenie wniosku o refundację w dniu opłacenia składek wiąże się z koniecznością wydania przez PFRON decyzji o odmowie wypłaty refundacji składek za dany miesiąc/kwartał, w związku z niespełnieniem warunku, o którym mowa w ww. przepisie ustawy. (...)" - patrz str. 22 niniejszego dodatku.

Osoba legitymująca się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności prowadzi działalność gospodarczą. Składki na ubezpieczenia społeczne opłaca od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

W dniu 10 maja 2018 r. opłaciła za kwiecień 2018 r.:

• składki na ubezpieczenia społeczne w kwocie 843,45 zł, w tym: emerytalna 520,36 zł (2.665,80 zł x 19,52%), rentowe - 213,26 zł (2.665,80 zł x 8%), chorobowa - 65,31 zł (2.665,80 zł x 2,45%), wypadkowa - 44,52 zł (2.665,80 zł x 1,67%),
   
• składkę na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 319,94 zł (3.554,93 zł x 9%),
   
• składkę na Fundusz Pracy w kwocie 65,31 zł (2.665,80 zł x 2,45%).

PFRON dokona refundacji zapłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w kwocie 440,17 zł. W tym celu 28 maja 2018 r. ww. osoba przekazała do PFRON wniosek Wn-U-G.

Przedsiębiorca legitymujący się znacznym stopniem niepełnosprawności prowadzi działalność gospodarczą. Składki na ubezpieczenia społeczne opłaca od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia.

W dniu 10 maja 2018 r. opłacił za kwiecień 2018 r.:

• składki na ubezpieczenia społeczne w kwocie 199,34 zł, w tym: emerytalna 122,98 zł (630 zł x 19,52%), rentowe - 50,40 zł (630 zł x 8%), chorobowa - 15,44 zł (630 zł x 2,45%), wypadkowa - 10,52 zł (630 zł x 1,67%),
   
• składkę na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 319,94 zł (3.554,93 zł x 9%).

Składki na Fundusz Pracy nie opłaca.

PFRON dokona refundacji zapłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w kwocie 173,38 zł. W tym celu 28 maja 2018 r. przekazał do PFRON wniosek Wn-U-G.

Od 1 stycznia 2018 r. należności z tytułu składek na wszystkie fundusze opłaca się jedną wpłatą na przydzielony przez ZUS numer rachunku składkowego. Na dokumencie płatniczym nie zamieszcza się już za jaki okres i na jaki fundusz jest dokonywana wpłata. Począwszy od stycznia br. ZUS rozlicza wpłaty proporcjonalnie na wszystkie ubezpieczenia i fundusze, pokrywając najpierw najstarsze zobowiązania. Tym samym przedsiębiorcy, którzy mają zaległości w opłacaniu składek mogą stracić prawo do otrzymania odpowiednio refundacji składek emerytalno-rentowych. Na zmianę zasad opłacania składek ZUS zwracał uwagę Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w komunikacie z 14 grudnia 2017 r., dostępnym na stronie internetowej www.pfron.org.pl. wyjaśniając, że: "(...) Przedmiotowa zmiana może mieć wpływ na możliwość ubiegania się o refundacje składek na ubezpieczenia społeczne (...). Należy pamiętać, iż w świetle ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (...) refundacja składek wypłacana na podstawie art. 25a-c nie przysługuje, jeżeli składki zostały opłacone z uchybieniem terminów określonych w art. 40 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników lub art. 47 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przekraczającym 14 dni. (...).

Niespełnienie powyżej wskazanych warunków w miesiącu wykazanym we wniosku składanym do PFRON uniemożliwi wypłatę bądź będzie przyczyną wezwania do zwrotu wypłaconych już (...) refundacji. (...)

Jednocześnie należy pamiętać, iż tylko pełna wpłata należnej kwoty składek ZUS za dany okres sprawozdawczy (w terminach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych lub z uchybieniem ich nieprzekraczającym 14 dni) daje prawo ubiegania się o refundację składek na ubezpieczenia społeczne (...).".

Termin do złożenia wniosku Wn-U-G przywraca się na prośbę wnioskodawcy, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy (§ 9 rozporządzenia w sprawie refundacji).

Wraz z pierwszym wnioskiem Wn-U-G przedsiębiorca przesyła:

1) kopie aktualnych dokumentów potwierdzających:

a) pełną i skróconą nazwę wnioskodawcy, o ile posiada,

b) imię i nazwisko wnioskodawcy,

c) numery PESEL, REGON i NIP wnioskodawcy, o ile ich nadanie wynika z przepisów prawa,

2) kopię aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia traktowanego na równi z tym orzeczeniem,

3) upoważnienie osoby przesyłającej dokumenty, o których mowa w pkt 1 i 2, do występowania w imieniu wnioskodawcy, jeżeli wnioskodawca nie przesyła dokumentów osobiście.

Ponadto wraz z pierwszym wnioskiem Wn-U-G, składanym po ustanowieniu osoby odpowiedzialnej za kontakty z PFRON, wnioskodawca przesyła do PFRON zgłoszenie zawierające imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za kontakty z PFRON, a także jej numery telefonu i faksu oraz adres poczty elektronicznej, o ile z nich korzysta.

Osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą, która przekazuje wniosek o wypłatę refundacji składek na ubezpieczenia społeczne w formie dokumentu elektronicznego przez teletransmisję danych, pobiera drogą elektroniczną potwierdzenie wysłanego wniosku. Wnioskodawca może przekazać wniosek również w formie dokumentu pisemnego. Wniosek o wypłatę refundacji składek na ubezpieczenia społeczne w formie wydruku z oprogramowania informatycznego ZUS, osoba niepełnosprawna wykonująca działalność gospodarczą może nieodpłatnie sporządzić w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS, na podstawie danych zgromadzonych w systemie informatycznym ZUS (art. 25c ust. 4 i 4a ustawy o rehabilitacji).

W terminie 14 dni od dnia otrzymania kompletnego i prawidłowo wypełnionego wniosku o wypłatę refundacji składek na ubezpieczenia społeczne PFRON przekazuje na rachunek bankowy wnioskodawcy kwotę refundacji składek na ubezpieczenia społeczne oraz informuje wnioskodawcę o sposobie jej ustalenia, jeśli kwota ta różni się od kwoty wskazanej we wniosku. W przypadku nieterminowego przekazania przez PFRON kwoty refundacji składek na ubezpieczenia społeczne od kwoty należnej nalicza się odsetki, w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.

Jeżeli wnioskodawca posiada zaległości w zobowiązaniach wobec PFRON przekraczające ogółem kwotę 100 zł, Prezes Zarządu PFRON wydaje decyzję o wstrzymaniu refundacji składek na ubezpieczenia społeczne do czasu uregulowania zaległości przez wnioskodawcę. Decyzja podlega wykonaniu z dniem wydania. W przypadku nieuregulowania przez wnioskodawcę zaległości wobec PFRON do dnia 31 stycznia roku następującego po roku, za który wnioskodawcy przysługuje refundacja, Prezes Zarządu PFRON wydaje decyzję o odmowie wypłaty refundacji składek na ubezpieczenia społeczne za okres wskazany w decyzji.

W przypadku, gdy ustalona przez PFRON kwota refundacji składek na ubezpieczenia społeczne jest inna niż kwota refundacji wykazana we wniosku, Prezes Zarządu PFRON wydaje decyzję o wysokości refundacji, na wniosek złożony przez wnioskodawcę, w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacji o ustaleniu wysokości przysługującej refundacji.

Prezes Zarządu PFRON może przeprowadzać kontrole wnioskodawcy w zakresie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne. W przypadku stwierdzenia w wyniku kontroli nieprawidłowości, Prezes Zarządu PFRON wydaje decyzję nakazującą zwrot wypłaconej refundacji składek na ubezpieczenia społeczne w zakresie stwierdzonych nieprawidłowości. Od decyzji Prezesa Zarządu PFRON przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.