W drodze uzgodnień między rodzicami

Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:

• pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik-ojciec wychowujący dziecko albo
   
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony-ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową (art. 180 § 4 K.p.).

Uwaga! Pracownica nie może zrezygnować z urlopu, jeżeli w okresie równym pozostałej części urlopu ojciec wychowujący dziecko nie wykorzysta pozostałej części urlopu albo nie skorzysta z możliwości przerwania działalności w celu sprawowania przez pozostały okres opieki nad dzieckiem z prawem do zasiłku macierzyńskiego (dotyczy przypadku, gdy nie jest on pracownikiem i nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego, lecz jest ubezpieczony z innego tytułu).

Pracownica, która urodziła dziecko 15 września 2018 r. i od tego dnia przebywa na urlopie macierzyńskim, zamierza wrócić do aktywności zawodowej najszybciej jak to możliwe. Ojciec dziecka, będący z nią w nieformalnym związku, jest zatrudniony w ramach stosunku pracy. Może on skorzystać z prawa do części urlopu macierzyńskiego począwszy od 22 grudnia 2018 r., tj. po upływie 14 tygodni (98 dni) korzystania z urlopu przez matkę. Fakt pozostawania rodziców w związku nieformalnym nie wywiera skutków na rozpatrywane prawo.

Pracownica, która urodziła dziecko 10 września 2018 r. i od tego dnia przebywa na urlopie macierzyńskim, po Nowym Roku, tj. od 2 stycznia 2019 r., zamierza powrócić do pracy. Jej mąż jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna.

Pracownica nie będzie mogła podjąć aktywności zawodowej pomimo wykorzystania wymaganej przepisami minimalnej części urlopu macierzyńskiego (tu będzie to ponad 16 tygodni) oraz niezależnie od faktu, że ojciec przebywa w domu i mógłby zająć się dzieckiem. Ojciec dziecka nie posiada statusu pracownika, a więc nie może "przejąć" pozostałej części urlopu. Nie prowadzi też działalności zarobkowej, którą mógłby w tym celu przerwać. Ponadto jako osoba bezrobotna nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu, a zatem nie może nabyć prawa do zasiłku macierzyńskiego.

Pracownica urodziła dziecko 12 października 2018 r., jednak korzysta z urlopu macierzyńskiego już od 1 października 2018 r. Zamierza ona zrezygnować z części urlopu po 14 tygodniach i "przekazać" pozostałą część ojcu, który w tym celu od 7 stycznia 2019 r. chciałby przerwać działalność zarobkową w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, z tytułu której podlega ubezpieczeniu chorobowemu.

Ojciec dziecka będzie mógł zaopiekować się dzieckiem w czasie odpowiadającym okresowi, który pozostanie do końca urlopu macierzyńskiego, ale dopiero po wykorzystaniu przez pracownicę urlopu w wymiarze 14 tygodni liczonych od dnia porodu. Z upływem 6 stycznia 2019 r. będzie to dopiero 12 tygodni i 3 dni, a zatem data 7 stycznia 2019 r. jest przedwczesna. Będzie mogło to nastąpić dopiero od 18 stycznia 2019 r.

Pracownik-ojciec wychowujący dziecko może również skorzystać z części urlopu macierzyńskiego, gdy matka nie korzystała z takiego urlopu, ale pobierała zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu niż stosunek pracy. Pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko przysługuje, w przypadku rezygnacji przez ubezpieczoną-matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią tego zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną-matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego (art. 180 § 5 K.p.).

Żona pracownika podlegająca ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu umowy zlecenia, 22 września 2018 r. urodziła dziecko i pobiera z tego tytułu zasiłek macierzyński. Po 14 tygodniach będzie ona mogła zrezygnować z pobierania dalszej jego części na rzecz męża, który począwszy od 29 grudnia 2018 r. i do wykorzystania pełnego wymiaru, tj. do 8 lutego 2019 r., będzie mógł korzystać z urlopu macierzyńskiego.

Pracownica składa pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić ten wniosek (art. 180 § 8 K.p.).

Stosownie do § 6 rozporządzenia w sprawie dokumentacji, wniosek powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownicy oraz
   
• wskazanie terminu powrotu do pracy.

Należy do niego dołączyć kopię wniosku pracownika-ojca wychowującego dziecko o udzielenie pozostałej części urlopu macierzyńskiego albo kopię oświadczenia ubezpieczonego-ojca dziecka o przerwaniu działalności zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego.

Przykład wniosku w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę, po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu po porodzie i powrotu do pracy

Części urlopu macierzyńskiego, po rezygnacji przez pracownicę z dalszej części urlopu po wykorzystaniu po porodzie co najmniej pierwszych 14 tygodni, pracodawca udziela pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko na jego pisemny wniosek. Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko (art. 180 § 9 K.p.).

Stosownie do § 8 rozporządzenia w sprawie dokumentacji, wniosek w powyższej sprawie powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika-ojca wychowującego dziecko,
   
• imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka (dzieci), na które ma być udzielona pozostała część urlopu macierzyńskiego,
   
• oświadczenie pracownika o okresie urlopu macierzyńskiego albo o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi części urlopu macierzyńskiego, wykorzystanych przed porodem,
   
• wskazanie okresu, na który ma być udzielona pozostała część urlopu macierzyńskiego.

Do wniosku dołącza się skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów, a ponadto oświadczenie pracownicy o zamiarze rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego albo oświadczenie ubezpieczonej-matki dziecka o zamiarze rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi pozostałej części urlopu macierzyńskiego.

Tak wynika z § 25 rozporządzenia w sprawie dokumentacji. Przepisu tego nie stosuje się do zagranicznych aktów urodzenia dziecka wydanych na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw - stron umów międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia społecznego, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, w językach urzędowych tych państw.

Uwaga! Jeżeli w aktach osobowych pracownika znajdują się dokumenty wymagane rozporządzeniem, ich dołączanie do wniosków nie jest konieczne. W przypadku dołączenia do wniosku kopii wymaganych dokumentów, pracodawca może żądać od pracownika przedłożenia ich oryginałów w celu potwierdzenia tych kopii za zgodność z oryginałem. Tak wynika z § 26 i 27 rozporządzenia w sprawie dokumentacji.

Przykład wniosku pracownika o udzielenie części urlopu macierzyńskiego po rezygnacji przez pracownicę z pozostałej części urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni tego urlopu

Części urlopu macierzyńskiego, po rezygnacji ubezpieczonej-matki po 14 tygodniach od porodu z dalszego pobierania zasiłku macierzyńskiego, pracodawca udziela pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko na jego pisemny wniosek, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tej części urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Stosownie do § 8 rozporządzenia w sprawie dokumentacji, wniosek o udzielenie pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko pozostałej części urlopu macierzyńskiego, w przypadku rezygnacji przez ubezpieczoną-matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu tego zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika-ojca wychowującego dziecko,
   
• imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka (dzieci), na które ma być udzielona pozostała część urlopu macierzyńskiego,
   
• oświadczenie pracownika o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi części urlopu macierzyńskiego, wykorzystanych przed porodem,
   
• wskazanie okresu, na który ma być udzielona pozostała część urlopu macierzyńskiego.

Do wniosku należy dołączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci), w wymaganych okolicznościach przetłumaczony (patrz pkt 2.1.) albo kopie tych dokumentów oraz oświadczenie ubezpieczonej-matki dziecka o zamiarze rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi pozostałej części urlopu macierzyńskiego.