Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego

Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego ustala się na zasadach obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Stanowi ją przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownicy za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku (odpowiednio za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia), czyli miesiąc urodzenia dziecka.

Za wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku uważa się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Oznacza to, że w podstawie wymiaru uwzględnia się przychód pomniejszony o faktyczną kwotę składek na ubezpieczenia społeczne sfinansowanych przez pracownika w wysokości odpowiadającej 13,71% (tj. 9,76%, 1,5% i 2,45%) podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe.

W podstawie wymiaru zasiłku macierzyńskiego uwzględnia się m.in. wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, natomiast nie uwzględnia się ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, wynagrodzenia za czas choroby wypłacanego na podstawie art. 92 K.p. i zasiłków z ubezpieczenia społecznego. Ponadto nie uwzględnia się składników wynagrodzenia określonych w art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej (np. premii, nagród, dodatków), do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.

Jeżeli w okresie 12 miesięcy kalendarzowych (pełnych kalendarzowych miesięcy zatrudnienia) pracownica nie osiągnęła wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy, natomiast wynagrodzenie za miesiące, w których przepracowała co najmniej połowę obowiązującego ją czasu pracy przyjmuje się po uzupełnieniu, tj. wynagrodzenie:

• miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości, 
   
• które pracownica osiągnęłaby, gdyby przepracowała pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli otrzymuje wynagrodzenie zmienne.

Wynagrodzenie po uzupełnieniu przyjmuje się do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego również wówczas, gdy poród (przejście na urlop macierzyński) nastąpi przed upływem pierwszego miesiąca kalendarzowego zatrudnienia.

Jeśli przed urlopem macierzyńskim pracownica była niezdolna do pracy z powodu choroby, to do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego przyjmuje się kwotę wynagrodzenia, którą przyjęto do obliczenia zasiłku chorobowego.

W sytuacji, gdy dziecko urodzi się w okresie urlopu wychowawczego, to sposób ustalania podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego zależy od okresu przebywania na tym urlopie przed porodem. Jeżeli bowiem urlop trwa przez cały okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym nastąpił poród, to podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownica urodziła dziecko, czyli:

• wynagrodzenie określone w umowie o pracę, pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne, które sfinansowałaby pracownica - jeżeli otrzymuje wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości (w tym wynagrodzenie godzinowe), 
   
• przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy (pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracowników) - jeżeli otrzymuje wynagrodzenie zmienne.

Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym udzielonym na okres od 10 lipca 2017 r. do 9 lipca 2019 r. W dniu 20 listopada 2018 r. urodziła kolejne dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Podstawę wymiaru tego zasiłku, przy założeniu, że w umowie o pracę określono wynagrodzenie:

• w stałej miesięcznej wysokości 2.600 zł, stanowi kwota 2.243,54 zł, tj. 2.600 zł - 356,46 zł (składki na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownicę),
    
• w stawce akordowej, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane za listopad 2018 r., tj. miesiąc urodzenia dziecka, przez pracowników zatrudnionych na takim samym lub podobnym stanowisku pracy (pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracowników).

Jeśli okres urlopu wychowawczego przed porodem jest krótszy niż 12 miesięcy, to do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym pracownica urodziła dziecko, wyłączając miesiące, w których przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją czasu pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się zatem wynagrodzenie za pozostałą liczbę miesięcy - nawet jeśli pracownica nie świadczyła pracy tylko korzystała z urlopu wypoczynkowego (dla celów zasiłkowych urlop wypoczynkowy jest traktowany na równi z pracą).

Po wykorzystaniu pełnego 270-dniowego okresu zasiłkowego pracownica przebywała na urlopie macierzyńskim. Po jego zakończeniu od 8 stycznia do 20 lutego 2018 r. korzystała z urlopu wypoczynkowego (zaległego i bieżącego) oraz z dwóch dni opieki nad dzieckiem z art. 188 K.p. Od 21 lutego 2018 r. do 20 lutego 2019 r. przebywa na urlopie wychowawczym.

W dniu 2 grudnia 2018 r. pracownica urodziła drugie dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. Podstawę jego wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od grudnia 2017 r. do listopada 2018 r. Z tego okresu wyłączono grudzień 2017 r. oraz miesiące od marca do listopada 2018 r. Wysokość zasiłku macierzyńskiego została obliczona na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za styczeń i luty 2018 r. (po uzupełnieniu).

Ustalając podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego, uwzględnia się w niej składniki wynagrodzenia, które nie są wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Jeśli w przepisach płacowych umieszczono zapis, zgodnie z którym pracownica zachowuje prawo do danego składnika wynagrodzenia w okresie pobierania świadczeń związanych z macierzyństwem, to składnika tego nie uwzględnia się w podstawie wymiaru.

Pracodawca wypłaca pracownikom dodatek stażowy, który zgodnie z regulaminem premiowania przysługuje w całości za okresy pobierania wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego i opiekuńczego. W myśl tego zapisu, dodatek nie jest wypłacany za okresy pobierania zasiłku macierzyńskiego, a tym samym podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru tego zasiłku.

W przypadku, gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych będzie niższa niż kwota świadczenia rodzicielskiego, określonego w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1952 z późn. zm.), kwotę tego zasiłku podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego, co omawiamy w pkt. 6 niniejszego opracowania.