Odpracowanie wyjścia prywatnego

Kwestia wyjść prywatnych budziła w przeszłości poważne kontrowersje, z uwagi na stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy z 7 grudnia 2010 r. w sprawie powstania godzin nadliczbowych przy odpracowywaniu prywatnych wyjść (znak pisma GPP-459-4560-80-1/10/PE/RP). Na łamach tego pisma podniesiono bowiem, że poza przypadkami odpracowywania wyjścia prywatnego w tym samym dniu, w którym miało ono miejsce, działanie to może spowodować przekroczenie norm czasu pracy, z czym wiąże się prawo do rekompensaty powstałych nadgodzin normalnym wynagrodzeniem uzupełnionym o dodatek. Taki stan prawny utrzymywał się do 23 sierpnia 2013 r., kiedy to mocą zmienionego art. 151 § 2¹ K.p. ustawodawca usankcjonował praktykę odpracowywania wyjść prywatnych stanowiąc, że owe odpracowania nie powodują powstawania nadgodzin. W nowym przepisie zastrzeżono przy tym, że czas odpracowania wyjścia prywatnego nie może powodować naruszenia 11-godzinnego odpoczynku dobowego, ani nieprzerwanego 35-godzinnego odpoczynku tygodniowego. Warunkiem możliwości zobowiązania pracownika do takiego odpracowania jest przy tym udzielanie zgody na wyjście prywatne wyłącznie na pisemny wniosek podwładnego.

Omawiany przepis pozostawia wiele wątpliwości dotyczących zasad i warunków wyjść prywatnych oraz ich odpracowywania, na co zwróciło uwagę Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w wyjaśnieniach z 28 sierpnia 2013 r. w sprawie odpracowywania wyjść prywatnych. Na łamach tego pisma podniesiono, że regulacja wprowadzona w art. 151 § 2¹ K.p. stanowi wyjątek od zasady, zgodnie z którą praca przekraczająca normy czasu pracy, lub przedłużony dobowy wymiar stanowi pracę nadliczbową. Istotą tego wyjątku jest to, że czas odpracowania zwolnienia od pracy w celu załatwienia spraw osobistych, nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych. Skoro zaś ustawodawca nie uregulował zasad i warunków udzielania takich zwolnień i ich odpracowywania, powinny być one określone w przepisach wewnątrzzakładowych, czyli w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym pracy. W razie braku takich postanowień MPiPS dopuściło, aby strony ustalały te kwestie każdorazowo w pisemnym porozumieniu zawieranym między pracodawcą a pracownikiem. Ten drugi tryb może mieć zastosowanie w mniejszych zakładach pracy, które nie mają obowiązku wydawania regulaminu pracy i nie są związane postanowieniami układu zbiorowego pracy. Podobnie przedstawia się sytuacja pracodawców, u których wyjścia prywatne w godzinach pracy są zjawiskiem występującym sporadycznie, w związku z czym wprowadzanie odrębnych regulacji dotyczących zasad ich odpracowywania nie było dotychczas potrzebne.

Pracodawca zatrudnia w sklepie 4 ekspedientów, którzy pracując na dwie zmiany zapewniają obsługę klientów w dni powszednie w godzinach 6⁰⁰-22⁰⁰. Sklep działa w ramach 3-miesięcznych okresów rozliczeniowych, a pracownicy otrzymują stałe wynagrodzenie miesięczne w kwocie 2.800 zł.

W styczniu 2021 r. jeden z ekspedientów wykonujących pracę na pierwszej zmianie zawnioskował do pracodawcy na piśmie o udzielenie zgody na wyjście prywatne w godzinach 12⁰⁰-14⁰⁰, na co pracodawca przystał. Zastrzegł on jednocześnie, że odpracowanie musi nastąpić do końca stycznia, choć okres rozliczeniowy trwa do końca marca.

Działanie pracodawcy jest słuszne, gdyż pozwoli mu uniknąć przeliczania miesięcznego wynagrodzenia pracownika. Jeśli zgodziłby się na odpracowanie wyjścia prywatnego w lutym lub w marcu, powinien odjąć od wynagrodzenia za styczeń wynagrodzenie odpowiadające 2 godzinom brakującym do wymiaru w związku z udzieleniem zgody na wyjście prywatne, za to w miesiącu odpracowania wyjścia prywatnego musiałby wypłacić poza wynagrodzeniem miesięcznym normalne wynagrodzenie za dodatkowe 2 godziny wypracowane w związku z odpracowaniem wyjścia prywatnego. Wprowadzenie postanowienia przewidującego, że odpracowanie musi nastąpić w ramach tego samego miesiąca powoduje, że konieczność przeliczenia wynagrodzenia wystąpi jedynie w przypadku, gdyby pracownik nie odpracował wyjścia prywatnego. Rodzi to bowiem po stronie pracodawcy prawo pomniejszenia wynagrodzenia o godziny brakujące do pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy.