Powołanie służby bhp

Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bhp, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne. Przy zatrudnieniu:

• od 100 do 600 pracowników - tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy,
• ponad 600 pracowników - zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników.

Jeśli w firmie jest zatrudnionych do 100 pracowników, pracodawca powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:

• zatrudnia do 10 pracowników albo
• zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

W przypadku braku kompetentnych pracowników możliwe jest powierzenie wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Na temat bezwzględnego obowiązku tworzenia służby bhp przez pracodawców zatrudniających powyżej 100 pracowników wypowiedział się Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z 9 sierpnia 2007 r. (znak GNP/426/4560-402/07/PE). Zdaniem GIP, zastąpienie służby bhp podmiotem niebędącym pracownikiem pracodawcy zatrudniającego powyżej 100 osób, jest niedopuszczalne. W tym samym tonie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 22 marca 2012 r. (sygn. akt III SA/Gd 8/12) wyjaśniając, że możliwość powierzenia zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy w przypadku braku kompetentnych pracowników dotyczy tylko pracodawców, którzy zatrudniają nie więcej niż 100 pracowników.

Część specjalistów prawa pracy oraz niektóre sądy administracyjne prezentuje pogląd, zgodnie z którym zakłady zatrudniające powyżej 100 pracowników mogą powierzać zadania służby bhp specjalistom niebędącym ich pracownikami, jeśli wykażą, że pomimo podejmowanych prób nie byli w stanie zatrudnić kompetentnych pracowników. Tak orzekł m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 12 października 2011 r. (sygn. akt II SA/Wa 937/11). Oznacza to, że aby uwolnić się od odpowiedzialności związanej z niedopełnieniem obowiązku utworzenia służby bhp, pracodawca musi wykazać, że zasadnie dokonał oceny, iż nie miał możliwości zatrudnienia kompetentnych pracowników (por. wyrok NSA w Warszawie z 12 stycznia 2011 r., sygn. akt I OSK 1120/10).

Liczba pracowników służby bhp zależy od stanu zatrudnienia i występujących u danego pracodawcy zagrożeń zawodowych, jak również od istniejącej uciążliwości pracy. Służba bhp podlega bezpośrednio pracodawcy i nie może być obciążana innymi zadaniami niż wymienione w rozporządzeniu z dnia 2 września 1997 r., z wyjątkiem pracownika zatrudnionego przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp.

Służba bhp jest uprawniona między innymi do:

• przeprowadzania kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzegania przepisów oraz zasad w tym zakresie w zakładzie pracy i w każdym innym miejscu wykonywania pracy,
• występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• występowania do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,
• występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób,
• niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,
• niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób,
• wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.

Pracownikami służby bhp mogą być osoby spełniające następujące wymagania kwalifikacyjne:

• inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy,
• starszym inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca:
• zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp lub
• wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp,
• starszym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp,
• głównym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 5-letni staż pracy w służbie bhp.

Regulacje prawne:

• art. 237¹¹ K.p.,
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 109, poz. 704 ze zm.).