Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców stanowi:

1) przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie,

2) zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia, jeżeli odpłatność za jej wykonywanie określono w inny sposób niż w pkt 1.

Uwaga! Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207) określa minimalną wysokości wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług przysługującą przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi.

Obejmuje ona osoby fizyczne:

• wykonujące działalność gospodarczą zarejestrowaną w Rzeczypospolitej Polskiej albo w państwie niebędącym państwem członkowskim Unii Europejskiej lub państwem Europejskiego Obszaru Gospodarczego, niezatrudniające pracowników lub niezawierające umów ze zleceniobiorcami albo
• niewykonujące działalności gospodarczej,

które przyjmują zlecenie lub świadczą usługi na podstawie umów, o których mowa w art. 734 K.c. (zlecenia) i art. 750 K.c. (o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia), na rzecz przedsiębiorcy lub na rzecz innej jednostki organizacyjnej, w ramach prowadzonej przez te podmioty działalności. W 2021 r. minimalna stawka godzinowa wynagrodzenia z umowy zlecenia/o świadczenie usług wynosi 18,30 zł. Wysokość wynagrodzenia zleceniobiorcy powinna być ustalona w umowie w taki sposób, aby wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia/świadczenia usług, nie była niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej. W przypadku, gdy wysokość wynagrodzenia ustalonego w umowie nie zapewni zleceniobiorcy otrzymania za każdą godzinę wykonania zlecenia/świadczenia usług wynagrodzenia w wysokości co najmniej minimalnej stawki godzinowej, zleceniobiorcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości obliczonej z uwzględnieniem minimalnej stawki godzinowej. Jeśli umowa została zawarta na czas dłuższy niż 1 miesiąc, wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z minimalnej stawki godzinowej, należy dokonywać co najmniej raz w miesiącu. Regulacji dotyczących stawki minimalnej nie stosuje się do umów wymienionych w art. 8d ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Ad. 1) W przypadku, gdy w umowie odpłatność za jej wykonywanie określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie - podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota wypłaconego bądź postawionego do dyspozycji zleceniobiorcy przychodu. Z art. 11 ustawy o pdof wynika, że przychodami tymi są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorców stosuje się odpowiednio przepisy § 2-4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949), dalej rozporządzenia składkowego.

W formie tabeli przedstawiamy niektóre rodzaje przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia składkowego, mające odpowiednio zastosowanie do zleceniobiorcy:

Zgodnie z § 3 rozporządzenia składkowego, wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu, a w razie ich braku:

1) jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy - według cen stosowanych wobec innych odbiorców niż pracownicy (odpowiednio zleceniobiorcy),

2) jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi zakupione przez pracodawcę - według cen ich zakupu,

3) jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego:

• dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego - w wysokości czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
• dla lokali własnościowych, z wyłączeniem wymienionych wyżej, oraz domów stanowiących własność prywatną - w wysokości czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach - w danej dzielnicy,
• dla lokali komunalnych - w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,
• dla lokali w hotelach - w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel.

Ad. 2) W przypadku, gdy w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonywanie w innej formie niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie - podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2021 r. nie może to być kwota niższa niż 2.800 zł.

Zadeklarowana podstawa wymiaru składek w kwocie minimalnego wynagrodzenia może być w niektórych przypadkach odpowiednio pomniejszana. Dotyczy to sytuacji, gdy:

• ubezpieczenia społeczne trwają przez część miesiąca, np. z powodu rozpoczęcia lub zakończenia wykonywania umowy w trakcie miesiąca,
• ubezpieczony przez część miesiąca jest niezdolny do wykonywania umowy i z tego tytułu spełnia warunki do przyznania zasiłku.

Najniższą podstawę wymiaru składek zmniejsza się wówczas proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom z tytułu wykonywania tej umowy.

Dla osób współpracujących ze zleceniobiorcami, podstawę wymiaru składek zawsze stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż minimalne wynagrodzenie.

Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe

Dla podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalono tzw. roczny limit. Podstawa wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia w 2021 r. nie może być wyższa od kwoty 157.770 zł (Mon. Pol. z 2020 r. poz. 1061). Roczny limit podstawy wymiaru stosuje się wyłącznie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Oznacza to, że składki na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe należy opłacać także po przekroczeniu wskazanej kwoty granicznej. Okres nieopłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru tych składek traktuje się jak okres ubezpieczenia w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 19 ust. 7 ustawy o sus).

Maksymalna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe osób, które temu ubezpieczeniu podlegają dobrowolnie (czyli m.in. zleceniobiorców), nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (art. 20 ust. 3 ustawy o sus). W 2021 r. wynagrodzenie to wynosi 5.259 zł (Mon. Pol. z 2020 r. poz. 1061)., stąd 250% tej kwoty to 13.147,50 zł (Mon. Pol. z 2020 r. poz. 1118).

Od 1 kwietnia 2021 r. spółka z o.o. zatrudnia dyrektora na podstawie kontraktu menedżerskiego, w której odpłatność określono kwotowo. Z tego tytułu podlega on ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu, oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. W czerwcu 2021 r. dyrektor uzyskał wynagrodzenie za ten miesiąc w wysokości 14.000 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie wypadkowe stanowi kwota 14.000 zł, natomiast na ubezpieczenie chorobowe 13.147,50 zł.