Egzekucja należności alimentacyjnych z wynagrodzenia pracownika

W pierwszej kolejności z wynagrodzenia pracownika można potrącić należności alimentacyjne. W przypadku tego rodzaju potrąceń nie obowiązuje zachowanie kwoty wolnej od potrąceń.

Potrąceń z wynagrodzenia za pracę dokonuje się na podstawie art. 87 § 1 K.p. Przepis ten określa rodzaje potrącanych należności, a także kolejność dokonywania potrąceń.

Z wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego (PPK), jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania, podlegają potrąceniu tylko:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne z odpowiedzialności porządkowej.

Potrącenia świadczeń alimentacyjnych dokonuje się do wysokości 3/5 wynagrodzenia. Nie obowiązuje pozostawienie pracownikowi kwoty wolnej od potrąceń. W przypadku gdy równolegle z potrąceniami świadczeń alimentacyjnych dokonywane są potrącenia należności niealimentacyjnych oraz zaliczki pieniężnej udzielonej pracownikowi, wówczas wielkość potrącenia także nie może przekroczyć 3/5 wynagrodzenia.

Przy czym nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości (art. 87 § 5 K.p.).

Pracodawca jako organ egzekucyjny

Przepisy z zakresu prawa pracy dopuszczają wobec dłużników alimentacyjnych możliwość potrącenia świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia za pracę na wniosek wierzyciela. Pracodawca dokonuje go bez postępowania egzekucyjnego. W tym celu wierzyciel jest obowiązany złożyć wniosek do pracodawcy, a także przedłożyć tytuł wykonawczy (art. 88 K.p.). Tytułem tym może być prawomocny wyrok sądu zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Jednakże pracodawca nie może dokonać potrącenia należności alimentacyjnych na wniosek wierzyciela, jeżeli:

• świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,
• wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.

Samego potrącenia w tym trybie pracodawca dokonuje tak, jak przy potrąceniach na podstawie zajęcia komorniczego. Obowiązuje wówczas potrącenie do wysokości 3/5 wynagrodzenia (po odliczeniach składkowo-podatkowych oraz wpłat do PPK, jeżeli pracownik nie zrezygnował z tych wpłat).

Ukrywanie dłużnika alimentacyjnego

Od 1 grudnia 2020 r. katalog wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w art. 281 K.p. został rozszerzony o § 2. Dodany przepis przewiduje, że jeśli pracodawca nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem do pracy, a jest to osoba, wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów i zalega on ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące, pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu podlega karze grzywny od 1.500 zł do 45.000 zł.

Drugim nowym wykroczeniem jest wypłata wyższego wynagrodzenia niż wynikające z umowy o pracę bez dokonania potrąceń alimentacyjnych. Na mocy art. 282 § 3 K.p. pracodawca, który wbrew obowiązkowi wypłaca wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, pracownikowi będącemu osobą, wobec której toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów i zalega on ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące, podlega karze grzywny od 1.500 zł do 45.000 zł. Popełnienie tych wykroczeń uwarunkowane jest zaleganiem z płatnością alimentów przez pracownika - dłużnika za okres dłuższy niż 3 miesiące.