Wydłużenie ważności orzeczeń o niepełnosprawności

Specustawa wprowadziła m.in. zmiany w zakresie ważności orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wydawanych przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Zgodnie z art. 15h ust. 1 specustawy, z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy o rehabilitacji, którego ważność:

• upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności,
• upływa w terminie od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Powołany przepis został dodany do specustawy ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. poz. 568), która weszła w życie z dniem ogłoszenia, tj. 31 marca 2020 r., z tym że:

• art. 15h ust. 1 pkt 1 - z mocą od dnia 9 grudnia 2019 r.,
• art. 15h ust. 1 pkt 2 - z mocą od dnia 8 marca 2020 r.

Jeżeli więc ważność orzeczenia o niepełnosprawności upłynęła/upływa:

• w okresie od 9 grudnia 2019 r. do 7 marca 2020 r., warunkiem przedłużenia ważności dotychczasowego orzeczenia było złożenie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia do 7 marca 2020 r.; wówczas dotychczasowe orzeczenie z mocy prawa uległo przedłużeniu do dnia wydania nowego orzeczenia, nie dłużej niż do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii,
• od 8 marca 2020 r. dotychczasowe orzeczenie pozostaje ważne do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Orzeczenie pracownika o zaliczeniu do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym utraciło ważność z dniem 21 października 2020 r. Dotąd pracownik nie złożył wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia. Pomimo tego pracodawca na mocy art. 15h ust. 1 pkt 2 specustawy nadal zalicza tego pracownika do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym. Ważność "starego" orzeczenia jest zachowana do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, pod warunkiem że wcześniej pracownikowi nie zostanie wydane nowe orzeczenie.

Uwaga! Po przedłożeniu przez pracownika nowego orzeczenia, wobec zbiegu art. 15h ust. 1 specustawy i art. 2a ust. 2-4 ustawy o rehabilitacji, pracodawca może rozstrzygnięcie z niego wynikające przyjąć, stosując albo pierwszy z ww. przepisów, albo drugi, w zależności od tego, który będzie korzystniejszy.

W świetle wymienionych wcześniej przepisów ustawy o rehabilitacji, w przypadku przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych:

• począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie była ona niepełnosprawna, a wniosek o wydanie orzeczenia złożyła nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność (art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji),
• w okresie do 3 miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia, jeżeli z treści tego orzeczenia wynika, że w tym okresie była niepełnosprawna - bez względu na datę złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność (art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji).

Z kolei do osób posiadających schorzenie szczególne, osobę niepełnosprawną zalicza się od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia je potwierdzającego (także gdy jest to kolejne orzeczenie wydane po upływie ważności poprzedniego), co wynika z art. 2a ust. 4 ustawy o rehabilitacji. Powołany przepis odsyła wyłącznie do stosowania jego ust. 1.

Orzeczenie pracownika o zaliczeniu do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim utraciło ważność z dniem 31 lipca 2020 r. Pracownik złożył wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia 10 sierpnia 2021 r. Zakładamy, że nowe orzeczenie wpłynęło do pracodawcy 6 września 2021 r., zostało wydane 3 września 2021 r. i wynika z niego, że pracownik od 10 sierpnia 2021 r. został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Na podstawie art. 15h ust. 1 pkt 2 specustawy pracodawca zaliczał/zalicza pracownika:

• do 3 września 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim,
• od 4 września 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym.

Przy czym pracodawca mógł zastosować rozwiązanie wynikające z art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji i zaliczać pracownika:

• do 9 sierpnia 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim,
• od 10 sierpnia 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym.

Pracownik do 31 grudnia 2020 r. legitymował się ważnym orzeczeniem o zaliczeniu do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim ze schorzeniem szczególnym 02-P. Wniosek o wydanie nowego orzeczenia pracownik złożył 1 lipca 2021 r. Zakładamy, że nowe orzeczenie wpłynęło do pracodawcy 10 sierpnia 2021 r., zostało wydane 4 sierpnia 2021 r. i wynika z niego, że pracownik od 1 lipca 2021 r. legitymuje się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ze schorzeniem szczególnym 02-P (wydane na czas nieokreślony).

Na podstawie art. 15h ust. 1 pkt 2 specustawy pracodawca zalicza pracownika:

• do 4 sierpnia 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim ze schorzeniem szczególnym,
• od 5 do 9 sierpnia 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym bez schorzenia szczególnego,
• od 10 sierpnia 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym ze schorzeniem szczególnym.

Przy czym pracodawca mógł zastosować rozwiązanie wynikające z art. 2a ust. 3 i 4 ustawy o rehabilitacji i zaliczyć pracownika:

• do 10 maja 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim ze schorzeniem szczególnym,
• od 11 maja 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym bez schorzenia szczególnego,
• od 10 sierpnia 2021 r. do osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym ze schorzeniem szczególnym.

Uwaga! Przepis art. 15h specustawy dotyczy wyłącznie orzeczeń wydanych na podstawie ustawy o rehabilitacji (np. przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności). Nie ma on zastosowania do orzeczeń wydawanych na podstawie ustawy emerytalnej przez lekarza orzecznika ZUS.