Podmioty, które mogą ubiegać się o dofinansowanie

Zgodnie z art. 26a ustawy o rehabilitacji, podmiotem uprawnionym do ubiegania się o dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych może być pracodawca:

• prowadzący zakład pracy chronionej, dalej zwany ZPCHR,
• zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%,
• zatrudniający w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy mniej niż 25 pracowników.

W myśl art. 26b ust. 7 i 8 ustawy o rehabilitacji, miesięczne dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzenia pracownika w części finansowanej ze środków publicznych, chyba że pracodawca sfinansował wynagrodzenie tego pracownika:

• ze środków publicznych z prowadzonej działalności, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 305 z późn. zm.),
• z dochodów publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 3 ustawy o finansach publicznych.

Miesięczne dofinansowanie nie przysługuje również:

• na pracowników zaliczonych do umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności, którzy mają ustalone prawo do emerytury,
• do wynagrodzeń wypłaconych po dniu złożenia wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania za dany miesiąc,
• jeżeli wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego nie zostało przekazane na jego rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo na adres zamieszkania tego pracownika, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych,
• jeżeli miesięczne koszty płacy zostały poniesione przez pracodawcę z uchybieniem terminów, wynikających z odrębnych przepisów, przekraczającym 14 dni, z zastrzeżeniem art. 26a ust. 1a² ustawy o rehabilitacji.

Przy czym pracodawca nie zostanie pozbawiony prawa do otrzymania tego rodzaju pomocy, gdy kwota miesięcznych należnych składek, o których mowa w art. 2 pkt 4a ustawy o rehabilitacji, opłaconych z uchybieniem ww. terminu nie przekroczy wysokości 2% składek należnych za dany miesiąc (art. 26a ust. 1a² ustawy o rehabilitacji).

W praktyce wątpliwości dotyczyły sposobu ustalenia kwoty stanowiącej 2% składek należnych za dany miesiąc, tzn. czy obliczać ją od pełnej kwoty składek należnych za dany miesiąc (okres sprawozdawczy), czy też części finansowanej tylko przez pracodawcę, a jeśli tak, to czy ustalonych za wszystkie osoby zatrudnione, czy tylko za pracowników, za których pracodawca ubiega się o dofinansowania?

W tej sprawie stanowisko zajął PFRON w piśmie z 15 stycznia 2019 r., znak D2P.WA411.2018.MJA (udostępnionemu naszemu Wydawnictwu przez OBPON). Jak w nim czytamy: "(...) sformułowanie zawarte w obowiązującym od 1 stycznia 2019 r. art. 26a ust. 1a² ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej..., dotyczy należnych od pracodawcy za dany okres sprawozdawczy składek odprowadzanych do ZUS (o których mowa w art. 2 pkt 4a ww. ustawy), niezależnie od tego czy są one finansowane bezpośrednio z wynagrodzenia brutto pracownika, czy też w części spoza tego wynagrodzenia. Należy zaznaczyć, iż zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczę społecznych (...), to płatnik, w tym przypadku pracodawca, ma obowiązek ustalić wysokość poszczególnych składek ZUS za dany okres sprawozdawczy, potrącić z wynagrodzenia brutto pracownika składki na odpowiednie ubezpieczenia i odprowadzić we właściwym terminie sumę wszystkich składek należnych za dany okres sprawozdawczy. Tak więc zwrot »...należnych od pracodawcy...« (...) powinien być odczytywany w kontekście podmiotu zobowiązanego do poniesienia składek. (...)

Jednocześnie Fundusz podkreśla, iż wpłaty należnych składek ZUS dokonuje się: w łącznej kwocie za wszystkich ubezpieczonych. Wobec powyższego brak jest możliwości wyodrębnienia z danej wpłaty kwot przypadających na poszczególne osoby ubezpieczone (w tym przypadku wyłącznie na osoby niepełnosprawne), a same wpłaty są rozliczane w sposób systemowy. W przypadku niepełnej kwoty wpłaty - zgodnie z zasadami zawartymi w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21wrzesnia 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek... - jest ona rozdysponowana wg ustalonej kolejności funduszy, proporcjonalnie na wszystkich zgłoszonych do ubezpieczenia pracowników. Jedynie pełna wpłata wynikająca ze złożonej przez płatnika deklaracji - dokonana w odpowiednim terminie - umożliwia uznanie, że składki za osoby niepełnosprawne zostały opłacone w całości w odpowiednim terminie.

(...) w celu prawidłowego ustalania dopuszczalnej kwoty maksymalnie 2% składek należnych za dany miesiąc - opłaconych z uchybieniem terminu, o którym mowa w art. 26a ust. 1a¹ pkt 3 ustawy o rehabilitacji (...), PFRON informuje, iż mając na uwadze wspomniane powyżej zasady kolejności i proporcjonalności rozliczania składek ZUS oraz brzmienie art. 26a ust. 1a² ustawy o rehabilitacji (...), wartość 2% należy liczyć od sumy składek, które pracodawca jest zobligowany opłacić za dany okres sprawozdawczy za wszystkie osoby zgłoszone do ubezpieczeń. (...)".

W swoim wyjaśnieniu PFRON zamieścił też następujące przykłady:

"(...) Przykład 1

100 000 zł - składki ZUS, jakie pracodawca jest zobligowany zapłacić za wszystkich zgłoszonych do ubezpieczeń za grudzień 2018 r.

98 800 zł - składki ZUS faktycznie zapłacone z uchybieniem terminu nieprzekraczającym 14 dni

1200 zł - składki ZUS dopłacone z uchybieniem terminu przekraczającym 14 dni (1,2% należnych składek za grudzień 2018 r.).

Przykład 2

100 000 zł - składki ZUS, jakie pracodawca jest zobligowany zapłacić za wszystkich zgłoszonych do ubezpieczeń za grudzień 2018 r.

98 000 zł - składki ZUS faktycznie zapłacone z uchybieniem terminu nieprzekraczającym 14 dni

2000 zł - składki ZUS dopłacone z uchybieniem terminu przekraczającym 14 dni (2% należnych składek za grudzień 2018 r.).".

Wstrzymanie/wyłączenie z dofinansowania

Jeżeli pracodawca posiada zaległości w zobowiązaniach wobec PFRON przekraczające ogółem kwotę 100 zł, Prezes Zarządu PFRON wydaje decyzję o wstrzymaniu miesięcznego dofinansowania do czasu uregulowania zaległości przez pracodawcę, przy czym decyzja podlega wykonaniu z dniem wydania (art. 26a ust. 8 ustawy o rehabilitacji). Jeżeli natomiast pracodawca nie spłaci przedmiotowej zaległości wobec PFRON do dnia 31 stycznia roku następującego po roku, za który pracodawcy przysługuje miesięczne dofinansowanie, Prezes Zarządu PFRON wydaje decyzję o odmowie wypłaty miesięcznego dofinansowania.

Przez zobowiązania wobec PFRON należy rozumieć wszelkie rodzaje zobowiązań pracodawców wobec Funduszu, niezależnie od sposobu ich powstania. W szczególności mogą to być zobowiązania z tytułu obowiązkowych wpłat, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, jak i zobowiązania z tytułu np. niespłaconych pożyczek lub nienależnie pobranych dofinansowań. Natomiast przez zaległości rozumieć należy zobowiązania wymagalne, tj. takie, których termin płatności upłynął.

Pracodawca prowadzący działalność gospodarczą, dla którego dofinansowanie stanowi pomoc publiczną, znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej według kryteriów określonych w art. 2 ust. 18 rozporządzenia nr 651/2014, nie może ubiegać się o dofinansowanie do kosztów płacy zatrudnionej osoby niepełnosprawnej.

W przypadku przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji ekonomicznej, zgodnie z art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy o rehabilitacji, pomoc ze środków PFRON nie może zostać udzielona lub wypłacona. W sytuacji, gdy wnioskodawca ubiegający się o dofinansowanie do wynagrodzeń oświadcza w informacji INF-O-PP, że znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, PFRON wstrzymuje wypłatę dofinansowań do wynagrodzeń i wszczyna postępowanie administracyjne. Beneficjent otrzymuje od PFRON w formie papierowej "Informację o Wstrzymaniu Dofinansowania", którą wnioskodawcy rozliczający się elektronicznie mogą odczytać po zalogowaniu się na stronę www.sod.pfron.org.pl (moduł Dokumenty -> Lista dokumentów WN-D -> wniosek WN-D za dany okres sprawozdawczy -> Lista DWD). W informacji o wstrzymaniu dofinansowania podana jest przyczyna wstrzymania dofinansowania, a także procedura dalszego postępowania w sprawie. W terminie 14 dni od daty otrzymania tej informacji (stanowi ona jednocześnie informację o wszczęciu postępowania administracyjnego), pracodawca może pisemnie wypowiedzieć się oraz złożyć dodatkowe dowody mogące rzutować na rozstrzygnięcie w sprawie.

W myśl art. 26a ust. 9a ustawy o rehabilitacji, w sytuacji gdy wnioskodawca nie wypowie się w sprawie w określonym terminie lub gdy w trakcie przeprowadzonego postępowania administracyjnego zostanie stwierdzone, iż beneficjent znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej (bądź nie spełnia warunków, o których mowa w art. 26a ust. 1a¹ pkt 2 albo 3 ustawy o rehabilitacji), Prezes Zarządu PFRON wydaje decyzję o odmowie wypłaty miesięcznego dofinansowania. Jeśli jednak w trakcie przeprowadzonego postępowania administracyjnego zostanie stwierdzone, że sytuacja ekonomiczna wnioskodawcy jest dobra, dofinansowanie do wynagrodzeń zostaje wypłacone.

Pomoc dla pracodawców w postaci dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych może być udzielana pracodawcom w trudnej sytuacji ekonomicznej jako pomoc publiczna, mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Sekcji 3.1 Komunikatu Komisji - Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (2020/C 91 I/01) (Dz. Urz. UE C 91I z 20.03.2020, str. 1), zgodnie z warunkami zawartymi w Komunikacie Komisji.

W świetle treści wspomnianego powyżej Komunikatu Komisji, dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w związku z COViD-19 może być udzielone:

• przedsiębiorstwom, które nie znajdowały się w trudnej sytuacji w dniu 31 grudnia 2019 r., ale które później napotkały trudności lub znalazły się w trudnej sytuacji z powodu epidemii COVID-19,
• w drodze odstępstwa od powyższego, pomoc można przyznać mikroprzedsiębiorstwom i małym przedsiębiorstwom (w rozumieniu załącznika I do ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń grupowych), które w dniu 31 grudnia 2019 r. już znajdowały się w trudnej sytuacji, pod warunkiem, że nie są one objęte zbiorowym postępowaniem upadłościowym na podstawie prawa krajowego oraz nie otrzymały pomocy na ratowanie (albo, jeżeli otrzymały pomoc na ratowanie, w czasie przyznania pomocy zgodnie z niniejszym komunikatem już spłaciły pożyczkę lub zakończyły umowę gwarancji) ani pomocy na restrukturyzację (albo, jeżeli otrzymały pomoc na restrukturyzację, w czasie przyznania pomocy zgodnie z niniejszym komunikatem nie podlegały już planowi restrukturyzacji),
• o ile wartość pomocy nie przekracza łącznie z inną pomocą udzielaną zgodnie z Sekcją 3.1 Komunikatu Komisji - Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19, kwoty:
• 1,8 mln euro w przypadku przedsiębiorcy (w tym wnioskodawcy i podmiotów powiązanych) wykonującego działalność w sektorze ogólnym,
• 270 tys. euro w przypadku przedsiębiorcy (w tym wnioskodawca i podmioty powiązane) wykonującego działalność w sektorze rybołówstwa i akwakultury,
• 225 tys. euro w przypadku przedsiębiorcy (w tym wnioskodawca i podmioty powiązane) wykonującego działalność w sektorze rolnictwa.

Przedsiębiorca wnioskujący o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych składa wniosek wraz załącznikami co miesiąc. W formularzu INF-O-PP - w Sekcji B - jest zobligowany wskazać sytuację ekonomiczną zgodną ze stanem na dzień składania wniosku.

W przypadku złożenia oświadczenia o trudnej sytuacji ekonomicznej, Fundusz poinformuje wnioskodawcę o dokumentach, jakie są niezbędne do przedstawienia w celu dalszego udzielania pomocy. Podstawę prawną możliwości uzyskiwania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych mimo spełniania kryteriów trudnej sytuacji ekonomicznej stanowi art. 68ge ustawy o rehabilitacji, zgodnie z którym pomoc publiczna udzielana na podstawie art. 26, art. 26a, art. 26d, art. 32 i art. 41 ustawy o rehabilitacji może być udzielana pracodawcom w trudnej sytuacji ekonomicznej jako pomoc publiczna, mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Sekcji 3.1 Komunikatu Komisji - Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (2020/C 91 I/01) (Dz. Urz. UE C 91I z 20.03.2020, str. 1), zgodnie z warunkami zawartymi w Komunikacie Komisji.

A zatem gdyby okazało się, że po odjęciu wartości skumulowanych strat od sumy kapitałów o charakterze rezerwowym (takich jak kapitał zapasowy, rezerwowy oraz kapitał z aktualizacji wyceny) pracodawca uzyskał wynik ujemny, którego wartość bezwzględna przekracza połowę wartości kapitału zarejestrowanego, tj. akcyjnego lub zakładowego, to nadal będzie mógł wnioskować o dofinansowanie.