Ustalenie wysokości wpłaty

Obowiązkowe wpłaty na PFRON dokonują pracodawcy, u których stan zatrudnienia w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w danym miesiącu wynosi co najmniej 25 pracowników. Wysokość wpłaty stanowi iloczyn 40,65% przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6% a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Powyższe wynika z art. 21 ust. 1 ustawy o rehabilitacji.

Poniżej przedstawiamy wzór na ustalenie wysokości wpłaty:

Kz = 0,4065 × Pw × (Zo × 0,06 - Zn)

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

Przeciętne wynagrodzenie (Pw), o którym mowa we wzorze, oznacza przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 291 z późn. zm.). W okresie od 1 września do 30 listopada 2021 r. kwota przeciętnego wynagrodzenia wynosi 5.504,52 zł (Mon. Pol. z 2021 r. poz. 730).

Uwaga! Z wpłat na PFRON zwolnieni są pracodawcy, u których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6% (art. 21 ust. 2 ustawy o rehabilitacji). Wskaźnik, o którym mowa, oznacza przeciętny miesięczny udział procentowy osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (art. 2 pkt 6 ustawy o rehabilitacji).

Pracodawca zatrudnia ogółem 70 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, z tym że żadna z osób zatrudnionych nie legitymuje się stopniem niepełnosprawności. Zatem pracodawca jest obowiązany do dokonywania wpłat na PFRON. Za wrzesień 2021 r. kwota wpłaty wynosi 9.397,87 zł, zgodnie z wyliczeniem: 0,4065 x 5.504,52 zł x (70 x 0,06).

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu i dodatkowo, że 5 pracowników zatrudnionych odpowiednio 4 w pełnym wymiarze czasu pracy i 1 na 3/4 etatu legitymuje się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Pracodawca jest zwolniony z dokonywania wpłat na PFRON, ponieważ osiąga wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%, tj. (4,75 : 70) x 100 = 6,786%.

Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6% może zostać obniżony w razie zatrudnienia osób niepełnosprawnych ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie pracy (art. 21 ust. 4 ustawy o rehabilitacji). Rodzaje tych schorzeń określają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w tej sprawie (Dz. U. nr 124, poz. 820 z późn. zm.), dalej rozporządzenia. Zgodnie z § 1 tego aktu prawnego, do schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych zalicza się: chorobę Parkinsona, stwardnienie rozsiane, paraplegię, tetraplegię, hemiplegię, znaczne upośledzenie widzenia (ślepotę) oraz niedowidzenie, głuchotę i głuchoniemotę, nosicielstwo wirusa HIV oraz chorobę AIDS, epilepsję, przewlekłe choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, miastenię, późne powikłania cukrzycy.

Pracodawca obniża wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych o wskaźnik ustalony według następującego wzoru:

WO = (3 x ZS + 2 x US) : ZOG

gdzie poszczególne symbole oznaczają:

Pracodawca zatrudniający pracowników ze schorzeniami uzasadniającymi obniżenie wskaźnika porównuje rzeczywiste zatrudnienie osób niepełnosprawnych do obniżonego wymaganego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a nie do ustawowego wskaźnika 6%, o którym mowa w art. 21 ust. 1 ustawy o rehabilitacji. Dlatego wskaźnik ustawowy obniża się o wskaźnik obniżający (równy ilorazowi sumy trzykrotności stanu zatrudnienia osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, u których stwierdzono szczególne schorzenia i dwukrotności zatrudnienia osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, u których stwierdzono szczególne schorzenia oraz stanu zatrudnienia ogółem).

Pracodawca zatrudnia ogółem 100 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, z tego dwie osoby pracują na 0,5 etatu, z tym że jedna legitymuje się znacznym stopniem niepełnosprawności, a druga legitymuje się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Osoby niepełnosprawne posiadają schorzenia szczególne (jedna osoba jest niewidoma, a druga jest upośledzona umysłowo), które obniżają wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych o 0,025, zgodnie z wyliczeniem: (3 x 0,5 + 2 x 0,5) : 100. W etatach stanowiłoby to 2,5 etatu.

Zatem aby ustalić jaką liczbę etatów osób niepełnosprawnych powinien zapewnić pracodawca żeby być zwolnionym z wpłat na PFRON, należy od 6 (liczby etatów wymaganej aby pracodawca osiągał co najmniej 6% wskaźnik) odjąć 2,5 (liczbę etatów odpowiadającą wskaźnikowi obniżającemu). Ostatecznie wymagana liczba etatów osób niepełnosprawnych wynosi 3,5 etatu. Następnie, dla ustalenia wysokości wpłaty, należy z tą liczbą porównać liczbę etatów zatrudnionych osób niepełnosprawnych, czyli 3,5 - (0,5 + 0,5) = 2,5. Dopiero tak uzyskana liczba brakujących etatów osób niepełnosprawnych powinna zostać pomnożona przez 0,4065 przeciętnego wynagrodzenia.

Kwota wpłaty przy de facto jednoetatowym zatrudnieniu osób niepełnosprawnych ze szczególnymi schorzeniami (0,500 etatu + 0,500 etatu) ulegnie znacznemu obniżeniu, ponieważ wyniesie np. za wrzesień 2021 r. 5.593,97 zł, tj. 0,4065 x 5.504,52 zł x (3,5 - 1), a nie 11.187,94 zł, tj. 0,4065 x 5.504,52 zł x (6 - 1), w przypadku jednoetatowego zatrudnienia osób niepełnosprawnych, u których nie stwierdzono szczególnych schorzeń.

Ponadto z wpłat na PFRON zwolniono niedziałające w celu osiągnięcia zysku: domy pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, hospicja w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, zakłady opiekuńczo-lecznicze, publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne, których wyłącznym przedmiotem prowadzonej działalności jest rehabilitacja społeczna i lecznicza osób niepełnosprawnych, edukacja osób niepełnosprawnych lub opieka nad osobami niepełnosprawnymi, pracodawców, co do których ogłoszono upadłość. Obowiązek wpłat nie dotyczy placówek dyplomatycznych i urzędów konsularnych, przedstawicielstw i misji zagranicznych.