Absencja chorobowa a ustalenie stałego miesięcznego wynagrodzenia

Pracownicy wynagradzani stałym miesięcznym wynagrodzeniem zasadniczo otrzymują pensję określoną w umowie o pracę. Jednak w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej chorobą takie wynagrodzenie wymaga przeliczenia. Zmniejsza się je wówczas w określony sposób uzależniony od charakteru tej absencji.

Zwolnienie chorobowe na dni pracy

Pracownik może być nieobecny w pracy przez część miesiąca z powodu choroby lub nieobecności, za którą przysługują zasiłki przewidziane w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub w przepisach o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W takiej sytuacji wynagrodzenie ustalone w stałej stawce miesięcznej za przepracowaną część miesiąca oblicza się zgodnie z § 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927), dalej zwanego rozporządzeniem wynagrodzeniowym. Regulacja ta stanowi, że w celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik za pozostałą część tego miesiąca otrzymał wynagrodzenie określone w art. 92 K.p., tj. chorobowe (lub zasiłek), należy:

• miesięczną stawkę wynagrodzenia podzielić przez 30,
• otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby (zasiłku),
• tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odjąć od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.

Przepis ten stosuje się w sytuacji, gdy pracownik przepracował w danym miesiącu choćby jeden dzień. W przypadku gdy pracownik nie przepracuje nawet jednego dnia, nie przysługuje mu wynagrodzenie za pracę.

Wskazanej metodyki obliczenia wynagrodzenia nie stosuje się również w sytuacji, gdy pracownik choruje bądź pobiera zasiłek przez wszystkie dni robocze miesiąca, a zwolnienie przypada tylko na dni dla niego robocze. Takie stanowisko zajęło w tej kwestii Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z dnia 12 sierpnia 2015 r. będącym odpowiedzią na zapytanie naszego Wydawnictwa. Resort pracy stwierdził w nim, że: "(...) Jak wynika z tego przepisu (§ 11 ust. 1 rozporządzenia wynagrodzeniowego - przyp. red.) dotyczy on sytuacji, gdy pracownik przepracował część miesiąca z powodu nieobecności w pracy spowodowanej zwolnieniem lekarskim. W opinii Departamentu Prawa Pracy w MPiPS zwrot »przepracowana część miesiąca« należy utożsamiać z sytuacją, w której pracownik przepracował część obowiązującego go wymiaru czasu pracy w danym miesiącu z powodu korzystania ze zwolnienia lekarskiego.

Zdaniem Departamentu powołany wyżej przepis § 11 ust. 1 rozporządzenia (oraz stosowany odpowiednio przepis § 11 ust. 2 tego rozporządzenia) nie dotyczy zatem sytuacji, gdy pracownik był nieobecny w pracy z powodu choroby, która objęła jego rozkładowe dni pracy i nie pracował w danym miesiącu. Należy zaznaczyć, iż na podstawie art. 80 Kodeksu pracy wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas jej niewykonywania pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.

Zasadą jest zatem, że pracownik, który nie świadczy pracy, nie nabywa prawa do wynagrodzenia.

Nie ma jednak przeszkód, aby zakładowe źródła prawa pracy przewidywały prawo do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy. Postanowienia te, jako korzystniejsze dla pracowników od regulacji zawartej w treści art. 80 Kodeksu pracy, będą zgodne z prawem (art. 9 § 2 Kodeksu pracy). (...)".

Choroba i nieobecność niepłatna

W razie wystąpienia w jednym miesiącu nieobecności, za którą pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, jak np. nieobecność nieusprawiedliwiona czy urlop bezpłatny oraz choroba, stałe miesięczne wynagrodzenie wymaga pomniejszenia z tytułu obydwu tych absencji (przykład 1). Przy czym za czas choroby stałą miesięczną pensję pomniejsza się zgodnie z § 11 rozporządzenia wynagrodzeniowego. Natomiast za czas niepłatnej (niezasiłkowej) nieobecności w pracy stosuje się § 12 rozporządzenia wynagrodzeniowego. Stanowi on, że w celu obliczenia stałego miesięcznego wynagrodzenia za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik w tym miesiącu był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż choroba i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, należy:

• miesięczną stawkę wynagrodzenia podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu,
• otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż choroba,
• tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odjąć od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.

Regulacja ta znajduje zastosowanie także w przypadku rozpoczęcia lub zakończenia zatrudnienia w trakcie miesiąca.

Choroba w okresie wyczekiwania

Jeżeli pracownik nie zachowuje prawa do zasiłku chorobowego, np. w sytuacji, gdy nie legitymuje się okresem wyczekiwania, to nie ma on prawa do wynagrodzenia chorobowego za czas niezdolności do pracy przypadający w okresie wyczekiwania.

Taka chorobowa nieobecność w pracy ma charakter niepłatny. W tych okolicznościach nie ma podstaw do zastosowania § 11 lub § 12 rozporządzenia wynagrodzeniowego przy obliczeniu wynagrodzenia za pracę (przykład 2). Tak też stwierdziło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi z dnia 19 lipca 2017 r. na zapytanie naszego Wydawnictwa. Resort pracy uznał, że: "(...) w takim przypadku ma zastosowanie reguła określona w art. 80 Kodeksu pracy, w myśl której pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną (...).

"(...) W takiej sytuacji (jak przedstawiona powyżej - przyp. red.) nie ma podstaw prawnych do stosowania przepisu § 11 rozporządzenia (wynagrodzeniowego - przyp. red.) (...). Obliczając wynagrodzenie pracownika należy, zdaniem Ministerstwa, kwotę jego miesięcznego wynagrodzenia określonego stawką miesięczną w stałej wysokości podzielić przez odpowiadającą wynagrodzeniu miesięcznemu liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu (tj. nominalny czas pracy) i ustalone w ten sposób wynagrodzenie za 1 godzinę pracy pomnożyć przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika. (...)".