Pracownicy młodociani

Wymiar urlopu tej grupy pracowników jest zróżnicowany w zależności od roku nauki i wieku młodocianego. Jak wynika z art. 205 K.p., młodociany nabywa prawo do pierwszego urlopu z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy, w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Prawo do urlopu z upływem rocznego okresu zatrudnienia nabywane jest niezależnie od prawa do urlopu przysługującego po pół roku pracy. Obydwa wymiary podlegają sumowaniu i z upływem pierwszego roku nauki zawodu młodociany ma prawo do łącznie 38 dni roboczych urlopu wypoczynkowego (12 dni + 26 dni). Wyjaśniamy, że pierwszy urlop młodocianego jest urlopem nabywanym z dołu, z upływem wymaganego okresu (6 miesięcy i 1 roku).

Jeśli w tym czasie dojdzie do rozwiązania umowy o pracę, prawo oraz wymiar urlopu będą zależeć od okoliczności, czy młodociany przepracował 6 albo 12 miesięcy.

Pracownik młodociany porzucił naukę i przygotowanie zawodowe, w związku z czym umowa o pracę została rozwiązana po 4 miesiącach pierwszego roku nauki zawodu. Młodociany nie nabył prawa do urlopu, ponieważ nie przepracował wymaganych 6 miesięcy. Gdyby przepracował 6 miesięcy, ale nie przepracował roku, nabyłby prawo do 12 dni urlopu wypoczynkowego. Uzyskanie pełnej puli pierwszego urlopu wymaga przepracowania całego roku (najczęściej od 1 września danego roku do 31 sierpnia roku następnego).

Natomiast wymiar kolejnego urlopu pracownika młodocianego wynosi 26 dni roboczych. Prawo do kolejnego urlopu pracownik uzyskuje z dniem 1 stycznia każdego roku, o ile tego dnia pozostaje w zatrudnieniu, albo w każdym innym pierwszym dniu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym. Jednak w roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat (art. 205 § 2 K.p.).

W praktyce może się zdarzyć, że pracownik młodociany ukończy 18 lat jeszcze przed upływem 6 miesięcy zatrudnienia, czyli przed nabyciem prawa do urlopu. Mimo to będzie miał prawo do pierwszej części pierwszego urlopu wypoczynkowego wynoszącej 12 dni. Jak wynika bowiem z § 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. z 2018 r. poz. 2010 ze zm.) osoby, które przed ukończeniem przygotowania zawodowego osiągnęły pełnoletniość, kończą to przygotowanie na warunkach określonych dla młodocianych. Reguła ta obejmuje również nabywanie prawa do pierwszego urlopu wypoczynkowego. Zatem nawet pełnoletni pracownik, który zawarł umowę jako młodociany, nabywa prawo do 12 dni urlopu z upływem 6 miesięcy pracy.

W literaturze przedmiotu można spotkać pogląd, iż tylko wobec młodocianego, który w pierwszych 6 miesiącach pracy ukończył 18 lat, jest możliwe obniżenie wymiaru urlopu przysługującego z upływem roku pracy do 20 dni. Stanowisko to uzasadniane jest brzmieniem art. 205 K.p., z którego wynika, iż warunkiem obniżenia wymiaru urlopu jest uzyskanie przez młodocianego prawa do urlopu przed osiągnięciem pełnoletniości. Jeśli pracownik prawo to uzyskał już po ukończeniu 18 lat, nabywa on prawo do 12 dni urlopu z upływem 6 miesięcy zatrudnienia i do 26 dni z upływem roku pracy.

Naszym zdaniem jest to pogląd niewłaściwy, co wynika z historycznej wykładni art. 205 K.p. W momencie bowiem powstawania omawianej normy obowiązywały 3 wymiary urlopu (18 dni, 20 dni i 26 dni). Kwestionowana norma miała charakter ochronny, gwarantując młodocianemu w roku uzyskania pełnoletniości 20, a nie 18 dni urlopu.

W dniu 1 września 2022 r. zatrudniono młodocianego na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Pracownik ten nabył prawo do 12 dni urlopu 28 lutego 2023 r. (z upływem 6 miesięcy zatrudnienia), a prawo do 26 dni urlopu nabędzie z upływem roku pracy, tj. 31 sierpnia br. Gdyby przed tym dniem ukończył 18 lat, po roku pracy przysługiwałby mu urlop w wymiarze 20 dni. W przypadku kontynuacji przygotowania zawodowego od 1 stycznia kolejnego roku (czyli 2024 r.), młodociany w zależności od wieku nabędzie prawo do kolejnego urlopu w wymiarze 26 dni lub 20 dni.
 

Pracodawca od 1 września 2022 r. zatrudnił w celu nauki zawodu dwóch pracowników młodocianych w wieku 17 lat. W okresie ferii zimowych, które przypadały w lutym 2023 r., udzielił im na ich wniosek zaliczkowo po 10 dni urlopu wypoczynkowego, mimo że jeszcze nie nabyli do niego prawa. Pracodawca, udzielając zaliczkowego urlopu postąpił prawidłowo. Wykorzystane w ten sposób dni pomniejszyły pulę urlopową nabytą w ostatnim dniu lutego br.

Na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, pracodawca jest obowiązany udzielić mu w razie potrzeby w okresie ferii szkolnych również urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres tego urlopu bezpłatnego podlega wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 205 § 4 K.p.).

Powołane regulacje obligują pracodawców do udzielania młodocianym urlopu w okresie ferii zimowych i letnich. Nie ma natomiast obowiązku udzielania urlopu podczas przerw świątecznych (np. 23-31 grudnia). Przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. poz. 1603 z późn. zm.) wyraźnie odróżniają przerwy świąteczne od ferii zimowych i letnich, o których mowa w art. 205 § 3 K.p.