Ustalanie składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy

Składkę na Fundusz Pracy opłaca pracodawca oraz inna jednostka organizacyjna za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz za osoby z nimi współpracujące po spełnieniu omówionych dalej warunków. Za pracodawcę w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 735 ze zm.), dalej ustawy o promocji zatrudnienia, uważa się jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną, jeżeli zatrudniają one co najmniej jednego pracownika. ZUS, biorąc pod uwagę definicję pracodawcy w świetle ustawy o promocji zatrudnienia, wyjaśnił w poradniku pt. "Zasady opłacania składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych oraz Fundusz Solidarnościowy", dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, że w przypadku zleceniodawców będących osobami fizycznymi - obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy za zleceniobiorców ciąży tylko na tych, którzy zatrudniają co najmniej jednego pracownika.

Składkę na Fundusz Pracy opłaca się za zleceniobiorcę pod warunkiem, że:

• po pierwsze, zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 107 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia),
• po drugie, podstawa wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o promocji zatrudnienia), z zastrzeżeniem, o którym mowa poniżej,
• po trzecie, zleceniobiorca nie osiągnął wieku wynoszącego co najmniej 55 lat w przypadku kobiety i co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzny (art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia).

Jak wyjaśnił ZUS, w przypadku wykonywania umowy cywilnej przez niepełny miesiąc, nie dokonuje się przeliczenia przychodu na okres miesiąca. Stosowne przeliczenie powinno być dokonane, gdy umowa zlecenia (agencyjna lub inna umowa o świadczenie usług) zawierana jest na kilka miesięcy, z określonym w umowie wynagrodzeniem za pracę w stawce miesięcznej. Wówczas, jak czytamy w powołanym wcześniej poradniku: "(...) w sytuacji gdy zleceniobiorca wykonywał pracę przez niepełny miesiąc np. z uwagi na rozpoczęcie lub zakończenie wykonywania umowy zlecenia w trakcie miesiąca, chorobę lub inną nieobecność w pracy, za który uzyskał przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości niższej od minimalnego wynagrodzenia za pracę, należy ustalić, ile wyniosłaby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyby wykonywał on pracę przez cały miesiąc. Jeśli ustalona w ten sposób wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, zleceniodawca ma obowiązek opłacenia składki na Fundusz Pracy za tego zleceniobiorcę. Podstawę wymiaru tej składki zawsze będzie stanowić przychód z tytułu wykonywania tej umowy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przeliczenie podstawy wymiaru składek na okres miesiąca dokonywane jest tylko w celu ustalenia obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy za dany miesiąc.

Jeżeli natomiast w umowie nie określono wynagrodzenia za jej wykonanie w kwotowej stawce miesięcznej, ale w kwotowej stawce godzinowej, kwotowej stawce akordowej czy prowizyjnie, dla potrzeb ustalenia obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy nie dokonuje się przedmiotowego przeliczenia podstawy wymiaru składek. W takiej sytuacji o obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy za zleceniobiorcę decyduje rzeczywista wysokość osiągniętego przychodu stanowiącego podstawę wymiaru tych składek. (...)".

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 647 z późn. zm.) do obowiązkowych składek na Fundusz Solidarnościowy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy.

Spółka jawna zawarła umowę zlecenia na okres od 1 czerwca do 31 grudnia 2023 r. z osobą fizyczną (w wieku 29 lat), dla której wykonywanie zlecenia jest jedynym tytułem do ubezpieczeń. W umowie zlecenia wynagrodzenie określone zostało prowizyjnie. Dotychczas spółka wypłaciła tej osobie odpowiednio: w czerwcu - 2.400 zł, w lipcu - 4.500 zł, a w sierpniu - 5.200 zł.

W tym przypadku dla celów ustalenia obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy nie dokonuje się przeliczenia wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na okres miesiąca. Ponieważ podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w czerwcu 2023 r. była niższa niż minimalne wynagrodzenie, spółka nie miała obowiązku opłacania składki na ww. Fundusze za ten miesiąc. Była/jest natomiast obowiązana opłacić składkę na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy za lipiec i sierpień 2023 r.

Takimi samymi zasadami spółka z o.o. będzie się kierować przy ustalaniu obowiązku opłacania składek na FP i FS od wynagrodzenia podlegającego oskładkowaniu uzyskanego przez zleceniobiorcę w kolejnych miesiącach.

Składka na Fundusz Pracy (także Fundusz Solidarnościowy) za zleceniobiorcę może być należna także wówczas, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Chodzi tutaj o sytuację, gdy zleceniobiorca ma również inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia z tych tytułów wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Zleceniobiorca, do którego powyższe ma zastosowanie składa stosowne oświadczenie. Tak wynika z art. 104 ust. 3 i 4 i art. 107 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia.

Spółka z o.o. zatrudnia osobę fizyczną (w wieku 35 lat) na podstawie umowy zlecenia. W umowie wynagrodzenie określono miesięcznie na kwotę 2.500 zł. Osoba ta jest jednocześnie zatrudniona w innym podmiocie na podstawie umowy o pracę na 1/2 etatu, za wynagrodzeniem w wysokości 3.000 zł. Umowy zlecenia nie wykonuje na rzecz tego podmiotu. Spółka z o.o. opłaca za zleceniobiorcę składkę na Fundusz Pracy (także na Fundusz Solidarnościowy), ponieważ zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz uzyskuje przychód z umowy zlecenia łącznie z przychodem z umowy o pracę stanowiącym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Zleceniobiorca powinien złożyć w spółce z o.o. oraz pracodawcy stosowne oświadczenia.

Wysokość składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy określa ustawa budżetowa. Składki na te Fundusze płatnik składek oblicza łącznie w wysokości sumy stóp procentowych tych składek i wykazuje w deklaracji rozliczeniowej w łącznej kwocie. W 2023 r. stopa procentowa składki na Fundusz Pracy wynosi 1%, a na Fundusz Solidarnościowy 1,45%, zatem łącznie jest to 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia). Zleceniodawca obowiązany jest za każdy miesiąc kalendarzowy naliczać i opłacać składki na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (także na FGŚP, o czym piszemy w pkt 2 niniejszego rozdziału dalszej części dodatku), w terminie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

Do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (także FGŚP) w zakresie ich poboru, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.