Czas pracy - wybrane zagadnienia - Dodatek do Gazety Podatkowej nr 87 (2066) z dnia 30.10.2023
Odpracowanie wyjścia prywatnego przed jego wystąpieniem
Pracownik wystąpił z wnioskiem o udzielenie dwóch godzin zwolnienia od pracy, które chciałby odpracować przed jego wystąpieniem. Czy odpracowanie wyjścia prywatnego może nastąpić wcześniej?
Odpracowanie wyjść prywatnych jest zagadnieniem, które nie doczekało się szczegółowej regulacji. Poświęcono mu w Kodeksie pracy dwa zdania w art. 151 § 21, zgodnie z którym czas odpracowania zwolnienia od pracy udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, w celu załatwienia spraw osobistych nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych, przy czym odpracowanie tego zwolnienia nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego i tygodniowego. Skąpość tej regulacji powoduje, że analizując możliwości pracodawcy w zakresie wyznaczenia terminu odpracowania wyjścia prywatnego, niektórzy autorzy posiłkują się przepisami dotyczącymi rekompensaty czasem wolnym lub dniami wolnymi pracy w nadgodzinach lub w dniach wolnych od pracy.
W tym kontekście jedynym przepisem, który dopuszcza wcześniejszą rekompensatę dodatkowej pracy jest art. 15111 § 1 pkt 1 K.p. Zgodnie z tą normą, pracownikowi wykonującemu pracę w niedzielę pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Tym samym, w przypadku konieczności polecenia pracy w niedzielę, ustawodawca dopuszcza wcześniejsze oddanie dnia wolnego w okresie 6 dni poprzedzających dodatkową pracę w dniu ustawowo wolnym. Ma to jednak ścisły związek z normą art. 133 § 3 K.p., zgodnie z którą odpoczynek tygodniowy powinien przypadać w niedzielę. Oddanie dnia wolnego w okresie 6 dni poprzedzających lub następujących po pracy w wolną niedzielę ma więc dodatkowy cel, jakim jest zapewnienie pracownikowi wymaganego 35-godzinnego odpoczynku w tygodniu, czyli w ciągu 7 dni liczonych od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego, który w przypadku zazwyczaj krótkiego wyjścia prywatnego nie jest zagrożony.
Skoro uprzednia rekompensata pracy w dniu wolnym ma charakter wyjątkowy, gdyż analogicznej regulacji nie wprowadzono w przypadku pracy w święto, w dniu wolnym w związku z planowaniem pracy w przeciętnie pięciodniowych tygodniach pracy, czy np. pracy w dniach harmonogramowo wolnych od pracy, stawiana jest teza, iż jako wyjątek wcześniejsza rekompensata (a w drodze analogii wcześniejsze odpracowanie wyjścia prywatnego) nie powinna być dopuszczona, choć wprost nie narusza to żadnego przepisu.
Za unikaniem przypadków wcześniejszego odpracowywania wyjść prywatnych (czy wcześniejszej rekompensaty czasem wolnym nadgodzin) mogą też przemawiać względy praktyczne. Otóż, jeśli pracownik odpracuje planowane wyjście prywatne z wyprzedzeniem, a następnie zachoruje, czy np. weźmie w dniu planowanego wyjścia prywatnego urlop na żądanie, skutkiem odpracowania wyjścia prywatnego, do którego nie doszło, zdaniem niektórych autorów, będą nadgodziny. Wątpliwości wprowadza jednak definicja godzin nadliczbowych, które powstają po przekroczeniu normy lub przedłużonego wymiaru, ale są zlecane przez pracodawcę z powodu konieczności prowadzenia akcji ratowniczej, usunięcia awarii lub szczególnych potrzeb pracodawcy (art. 151 § 1 K.p.), co nie ma tu miejsca (przykład 1).
Z drugiej strony przepis dopuszczający odpracowanie wyjścia prywatnego bez ryzyka zakwalifikowania go do nadgodzin wymaga jedynie udzielenia go pracownikowi na jego pisemny wniosek. Jeśli dokument złożono i został on zaakceptowany, przesłanki można uznać za spełnione, a wcześniejsze odpracowanie za dopuszczalne (przykład 2).
| Przykład 1
Pracownik wystąpił do pracodawcy z wnioskiem o wyjście prywatne w dniu 31 sierpnia 2023 r. w wymiarze 3 godzin, proponując jego odpracowanie wcześniej, tj. 16 sierpnia br. Pracodawca zgodził się na to rozwiązanie, więc 16 sierpnia pracownik przepracował 11 godzin. Przed wyznaczonym terminem odpracowanego już wyjścia prywatnego pracodawca powziął wiedzę o działaniu pracownika na szkodę zakładu i rozwiązał z nim umowę bez wypowiedzenia z jego winy. W takich okolicznościach obowiązkiem pracodawcy jest obliczenie wymiaru czasu pracy dla części okresu rozliczeniowego, w której strony wiązał stosunek pracy zgodnie z art. 1516 § 1 K.p. Skoro zaś pracownik przepracował dodatkowe 3 godziny, których nie zdążył odebrać w naturze, doszło do przekroczenia dobowej normy czasu pracy.
Pracownik złożył podpisany przez przełożonego wniosek o 1-godzinne zwolnienie od pracy w celu załatwienia spraw osobistych w dniu 27 września 2023 r. We wniosku zaznaczył, że powyższe zwolnienie od pracy zostanie odpracowane 25 września br. Obowiązujący regulamin pracy dopuszcza udzielenie zwolnienia od pracy nie więcej niż 4 godziny w miesiącu. Ponadto w regulaminie tym są postanowienia stanowiące o tym, że odpracowywanie zwolnień z pracy musi nastąpić w tym samym miesiącu, w którym doszło do zwolnienia, we wskazanym we wniosku terminie, a czas odpracowania udzielonego zwolnienia od pracy nie stanowi pracy w nadgodzinach. Nie ma formalnych przeciwwskazań prawnych, aby zaewidencjonować wniosek pracownika. |
| Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz, wejdź do serwisu | ||
| www.CzasPracy.pl » |
Serwis Głównego Księgowego
Gazeta Podatkowa
z obszernym komentarzem »
Firma »
Aplikacja mobilna dla Księgowych »
Księgowego,Kadrowego,VAT »
Serwisy internetowe »
Pobierz darmową aplikację »
Posłuchaj »
Terminarz
20.12.2024 (piątek)
15.01.2025 (środa)
DRUKI
Darmowe druki aktywne
WSKAŹNIKI
Bieżące wskaźniki wraz z archiwum
KALKULATORY
Narzędzia księgowego i kadrowego
PRZEPISY PRAWNE - Prawo pracy
Ustawy, rozporządzenia - teksty ujednolicone
FORUM - Prawo pracy
Forum aktywnych księgowych i kadrowców
| ||||||||||||
|
||||||||||||