Dopuszczalność wykonywania pracy w niedzielę

Czy pracownice solarium mogą pracować w niedzielę? Jak pracodawca powinien prawidłowo zrekompensować taką pracę?

Praca w niedziele i analogicznie w święta została dopuszczona w katalogu przypadków wymienionych w art. 151¹⁰ K.p. Bez względu na branżę oraz organizację czasu pracy jej polecenie jest możliwe w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Na możliwość jej stosowania wpływa także system i rozkład czasu pracy pracowników, gdyż można ją planować osobom zatrudnionym w ruchu ciągłym lub przy pracy zmianowej oraz pracownikom zatrudnionym w tzw. systemie weekendowym, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. Pozostałe przypadki dozwolonej pracy niedzielno-świątecznej są uzasadnione branżą lub rodzajem wykonywanej pracy i zalicza się do nich prace:

• przy niezbędnych remontach,
• w transporcie i w komunikacji,
• w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
• przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
• w rolnictwie i hodowli,
• polegające na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, niedziele i polskie święta są u niego dniami pracy, oraz prace zapewniające możliwość świadczenia ww. usług.

Odrębną grupą uzasadniającą zatrudnianie w niedziele i święta są osoby wykonujące prace konieczne ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności. Katalog tych prac nie jest zamknięty, gdyż przepis wymienia w szczególności:

• zakłady świadczące usługi dla ludności,
• gastronomię,
• zakłady hotelarskie,
• jednostki gospodarki komunalnej,
• zakłady opieki zdrowotnej i inne placówki służby zdrowia przeznaczone dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
• jednostki organizacyjne pomocy społecznej oraz jednostki organizacyjne wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniające całodobową opiekę,
• zakłady prowadzące działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku.

Zwracamy uwagę! Do katalogu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, uprawniających do pracy w niedzielę nie zalicza się prac w placówkach handlowych, które podlegają znacznym ograniczeniom. Reguluje je ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz. U. z 2023 r. poz. 158).

Nie ulega wątpliwości, że jeśli solarium, o którym mowa w pytaniu, działa w ramach hotelu lub np. zakładu świadczącego działalność w zakresie wypoczynku, przykładowo aquaparku, pracodawca może planować pracownikom pracę w niedziele i święta. Istnieje jednak poważna wątpliwość, czy w przypadku obiektów świadczących wyłącznie usługi w zakresie solarium praca w niedziele i święta jest dopuszczalna, chyba że jest wykonywana w systemie weekendowym, wprowadzonym na pisemny wniosek pracownika. Dyskusyjne jest bowiem, czy takie lokale zaspokajają codzienne potrzeby ludności w takim samym zakresie jak wodociągi czy przepompownie ścieków, elektrownie i elektrociepłownie albo np. w zakresie wypoczynku (przykład).

Gdyby pomimo braku podstaw do zatrudniania w niedzielę doszło do takiej pracy, podstawową formą rekompensaty jest udzielenie innego dnia wolnego w okresie 6 dni poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Jeśli oddanie dnia wolnego w tym terminie jest niemożliwe, pracodawca powinien oddać dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego, a dopiero jeśli i to się nie uda, za każdą godzinę pracy w niedzielę przysługuje normalne wynagrodzenie uzupełnione o 100% dodatek.

Prawidłowa rekompensata niedzielnej pracy nie zwalnia pracodawcy z odpowiedzialności za wykroczenie przeciwko przepisom o czasie pracy, którym skutkuje polecenie wykonywania pracy w niedzielę z naruszeniem art. 151¹⁰ K.p.