Planowanie pracy wykonującym dyżury medyczne

Korzyścią płynącą z wykładni zaprezentowanej przez Sąd Najwyższy w omawianej uchwale jest dla pracodawców to, że w przypadku gdy z uwagi na liczbę planowanych dyżurów medycznych pracownicy nie wypracują obowiązującego ich wymiaru, zostanie on uzupełniony dyżurami, więc nie wystąpi konieczność uzupełniania wynagrodzenia należnego lekarzowi za pełen przepracowany miesiąc. Warto jednak pamiętać, że w omawianych okolicznościach pracodawca ma obowiązek wypłacić za wszystkie dyżury, uzupełniające i przekraczające wymiar, dodatki do normalnego wynagrodzenia, jak za pracę w nadgodzinach, co wiąże się ze wzrostem kosztów pracy. Z tego względu w interesie pracodawcy leży takie planowanie czasu pracy lekarzy i innych posiadających wyższe wykształcenie oraz wykonujących zawód medyczny pracowników podmiotu leczniczego, a w przypadku jednostek ratownictwa medycznego pracowników wykonujących zawód medyczny, by mieli oni możliwość wypracowania obowiązującego ich wymiaru w ramach normalnych godzin pracy, a dyżury pełnili jedynie w zakresie wykraczającym poza obowiązującą ich normę tygodniową. Ograniczy to pulę godzin, za które lekarze i ww. pracownicy nabywają prawo do dodatków, wydatnie redukując faktyczne koszty ich pracy.

Aby taka ingerencja przyniosła najlepsze efekty, musi być połączona ze zmianą obowiązującego lekarzy i pracowników jednostek ratownictwa medycznego systemu i rozkładu czasu pracy. Zamiast podstawowego czasu pracy i stałego rozkładu przewidującego wykonywanie zadań od poniedziałku do piątku w stałych godzinach, konieczne jest dostosowanie tych parametrów do faktycznego rytmu pracy podmiotu leczniczego, pracującego całodobowo przez 7 dni w tygodniu. Z tego względu znacznie korzystniejszym rozwiązaniem będzie stosowanie systemu równoważnego przy jednoczesnym planowaniu pracy od poniedziałku do niedzieli i indywidualnym wyznaczaniu dni wolnych od pracy na łamach harmonogramów czasu pracy. Pozwoli to rozplanować wymiar przypadający do przepracowania w skali miesiąca na mniejszą liczbę dni pracy, które można od siebie oddzielić dniami harmonogramowo wolnymi od pracy. W takim przypadku zaplanowanie dyżuru dopełniającego wymiar dobowy do 24 godzin w dniu pracy bezpośrednio przed dniem wolnym, nie wyłączy możliwości wypracowania wymiaru w kolejnej dniówce. Pracodawca może to dodatkowo połączyć z planowaniem pracy na dwie zmiany, np. od 8⁰⁰ do 20⁰⁰ i od 20⁰⁰ do 8⁰⁰, gdyż skróci to minimalne odstępy między kolejnymi dniami pracy, pomiędzy którymi można polecić lekarzowi dyżur bez strat dla wymiaru czasu pracy. Problem z systemem równoważnym w podmiotach leczniczych polega na tym, że ustawa o działalności leczniczej stanowi w art. 94 ust. 3, iż harmonogramy czasu pracy określające dni i godziny pracy oraz dni wolne od pracy określa się dla przyjętego okresu rozliczeniowego. Wobec pracowników podmiotów leczniczych zatrudnionych w równoważnym czasie pracy nie ma zastosowania art. 129 § 3 K.p., pozwalający na tworzenie rozkładów czasu pracy na okresy miesięczne niezależnie od długości przyjętego okresu rozliczeniowego. W praktyce powoduje to, że przedłużenie pracownikom medycznym okresu rozliczeniowego do maksymalnych 4 miesięcy wiąże się z koniecznością układania im rozkładów pracy z góry na 4 miesiące - przekreślając korzyści płynące z dłuższego okresu rozliczeniowego.

Lekarz zatrudniony w równoważnym czasie pracy wykonuje zadania zgodnie z rozkładami ustalanymi na miesięczne okresy rozliczeniowe. We wrześniu 2024 r. pracodawca zaplanował mu 14 dni pracy, z czego 13 dni po 12 godzin (od 8⁰⁰ do 20⁰⁰ lub od 20⁰⁰ do 8⁰⁰) i jeden dzień dopełniający wymiar czasu pracy o brakujące 3 godziny 15 minut (poniedziałek 23 września).

Wobec planowania pracy na zmiany (pierwszego dnia o 8⁰⁰, drugiego o 20⁰⁰, a następnie dzień wolny) pracodawcy udało się zaplanować dyżur po niemal każdym dniu pracy bez strat dla możliwości wypracowania normalnego czasu pracy.

Uwaga*⁾: Dyżury wskazano w dobie roboczej, a nie kalendarzowej.

Taka organizacja pracy umożliwia lekarzowi wypracowanie pełnych 159 godzin 15 minut wymiaru przypadającego do przepracowania we wrześniu 2024 r., bez konieczności uzupełniania go godzinami dyżurów. Pomimo tego pracodawcy udało się jednocześnie zaplanować 7 dyżurów 12-godzinnych oraz 2 dyżury po 24 godziny i 1 dyżur trwający 21 godzin i 45 minut, czyli łącznie 153 godzin i 45 minut dyżuru. Skoro wszystkie one wykraczają poza normalny czas pracy lekarza, nabywa on za nie prawo do normalnego wynagrodzenia i dodatku.