W związku ze zgonem nieubezpieczonej matki dziecka, porzuceniem przez nią dziecka albo niemożnością sprawowania opieki ze względu na niepełnosprawność

W przypadku:

• zgonu matki dziecka nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie o sus, albo nieposiadającej tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem,
   
• porzucenia dziecka przez matkę nieobjętą ww. ubezpieczeniem albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem,
   
• niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę nieobjętą ww. ubezpieczeniem albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji

pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu matki dziecka, porzucenia przez nią dziecka albo powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji (art. 180 § 15 K.p.).

Użyte w przepisie sformułowanie przyznające prawo "do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu", w którym wystąpiła jedna z wymienionych okoliczności, pozwala stwierdzić, że pracownik nabywa prawo do urlopu na okres pozostały do upływu odpowiednio 140 dni (20 tyg. x 7 dni), 217 dni (31 tyg. x 7 dni) itd., licząc od dnia urodzenia dziecka (dzieci). Z tym, że w trzecim przypadku chodzi o okres "po powstaniu niezdolności matki", co oznacza, że pracownik może wykorzystać nawet pełny urlop.

Przepis ma na celu umożliwienie "odpłatnej" opieki nad dzieckiem w sytuacji, gdy w czasie pierwszych 20 tygodni (lub - w zależności od liczby urodzonych dzieci - do 37 tygodni) opieki tej nie sprawuje nieubezpieczona matka dziecka. W przypadku jej zgonu różnice w zasadzie nie występują. Ojciec wychowujący dziecko albo inny członek najbliższej rodziny jest uprawniony do urlopu macierzyńskiego na bieżąco, tak jak w przypadku zgonu matki-pracownicy. Taka sama zasada obowiązuje jednak, gdy nieubezpieczona matka porzuca dziecko albo gdy nie może sprawować opieki ze względu na niezdolność do samodzielnej egzystencji, a więc odmiennie niż w przypadku matki-pracownicy albo matki pobierającej zasiłek macierzyński z innego tytułu, które są zobowiązane do korzystania z urlopu/zasiłku przez pełne 8 tygodni. Dopiero po tym okresie z urlopu może korzystać ojciec, ewentualnie inny członek najbliższej rodziny. W omawianym przypadku taka konieczność nie występuje, a uprawniony może przejąć urlop (zasiłek) także przed upływem 8 tygodni od porodu.

Żona pracownika, niezatrudniona ani niewykonująca żadnej działalności zarobkowej, legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji. W dniu 2 stycznia 2016 r. urodziła dziecko. Pracownik może zająć się dzieckiem w ramach urlopu macierzyńskiego już od dnia porodu, czyli od 2 stycznia do 20 maja 2016 r.

Nigdzie niepracująca kobieta w dniu 3 stycznia 2016 r. urodziła dziecko, które po kilku dniach porzuciła i którym zajęła się jego babcia. Jeżeli babcia jest zatrudniona, od dnia następującego po porzuceniu może ubiegać się o urlop macierzyński, który będzie mógł trwać najwyżej do 21 maja 2015 r. (20 tyg.).

Jak wynika z § 13-15 projektu rozporządzenia w sprawie dokumentacji, wniosek w powyższej sprawie powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika-ojca wychowującego dziecko albo pracownika-innego członka najbliższej rodziny oraz

na wypadek zgonu matki:

• oświadczenie pracownika o dacie zgonu matki dziecka,
   
• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego, przypadającej po dniu zgonu matki dziecka,

na wypadek porzucenia dziecka przez matkę:

• oświadczenie pracownika o dacie porzucenia dziecka przez matkę,
   
• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego, przypadającej po dniu porzucenia dziecka przez matkę.

na wypadek niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji:

• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego.

Do wniosku dołącza się skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci), w razie potrzeby przetłumaczony (patrz str. 9) albo kopie tych dokumentów, a w ostatnim przypadku także kopię prawomocnego orzeczenia o niezdolności matki dziecka do samodzielnej egzystencji.

Nie przewidziano terminu na złożenie wniosku.

Przykład wniosku o udzielenie części urlopu macierzyńskiego w przypadku zgonu nieubezpieczonej matki dziecka