Zasiłek macierzyński w czasie trwania ubezpieczenia

Prawo do zasiłku macierzyńskiego, okresy jego wypłaty oraz zasady ustalania podstawy wymiaru regulują przepisy art. 29-31 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 z późn. zm.), dalej ustawy zasiłkowej.

Zasiłek macierzyński przysługuje osobie, która urodziła dziecko w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu (obowiązkowo lub dobrowolnie) albo w czasie korzystania z urlopu wychowawczego.

O wypłatę zasiłku może ubiegać się również osoba ubezpieczona, która przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10. roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia. Zasiłek przysługuje także osobie ubezpieczonej, która przyjęła na wychowanie dziecko (odpowiednio do 7. lub do 10. roku życia) w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.

W celu nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego nie wymaga się przepracowania okresu wyczekiwania (podlegania ubezpieczeniu chorobowemu), zatem prawo do zasiłku przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego w razie urodzenia dziecka (odpowiednio przyjęcia na wychowanie) w okresie urlopu wychowawczego przysługuje, pomimo że urlop ten stanowi przerwę w ubezpieczeniu chorobowym. Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego w takim przypadku przysługuje w pełnym wymiarze określonym przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Z tym, że w czasie urlopu wychowawczego nie udziela się żadnego z tych urlopów (urlop wychowawczy nie ulega przerwaniu) - pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński, który jest wypłacany w okresie udzielonego urlopu wychowawczego. Po zakończeniu urlopu wychowawczego udziela się pozostałej części urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego - do wyczerpania wymiaru określonego w Kodeksu pracy.

Pracownica korzystająca z urlopu wychowawczego, udzielonego jej do 29 lutego 2016 r., urodziła kolejne dziecko w dniu 8 października 2015 r. Okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu oraz urlopowi rodzicielskiemu (182 dni) upłynie z dniem 5 października 2016 r. Pracownica od dnia porodu do 29 lutego 2016 r. jest uprawniona do zasiłku macierzyńskiego pomimo przebywania na urlopie wychowawczym. Zasiłek macierzyński z tytułu korzystania z urlopu rodzicielskiego będzie jej przysługiwał od 1 marca 2016 r. Okres zasiłku macierzyńskiego wypłacanego w okresie urlopu wychowawczego zostanie wliczony do limitu urlopu określonego przepisami Kodeksu pracy.

Jeżeli jednak urodzenie dziecka (przyjęcie na wychowanie) nastąpi w okresie urlopu bezpłatnego, to zasiłek macierzyński przysługuje dopiero po zakończeniu tego urlopu.

Pracownica urodziła dziecko w dniu 26 października 2015 r., tj. w okresie urlopu bezpłatnego udzielonego jej na okres od 1 września do 30 listopada 2015 r. Okres 20 tygodni, odpowiadający wymiarowi urlopu macierzyńskiego upływa z dniem 13 marca 2016 r. Pracownica ma prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego za okres od 1 grudnia 2015 r. do 13 marca 2016 r., tj. za okres urlopu macierzyńskiego przypadającego po urlopie bezpłatnym.

Po urlopie macierzyńskim może skorzystać z urlopu rodzicielskiego (od 14 marca do 23 października 2016 r.).

Ponadto zasiłek macierzyński przysługuje także za okres urlopu ojcowskiego.

Dodajmy, że ubezpieczony-ojciec dziecka, który korzysta z urlopu macierzyńskiego po rezygnacji z tego urlopu przez matkę dziecka, ma prawo do zasiłku macierzyńskiego, bez względu na to czy pozostaje w związku małżeńskim z matką dziecka, czy też nie. Jest jednak istotne, aby ojciec w okresie udzielonego urlopu zajmował się wychowywaniem dziecka.

Zatem prawo do części zasiłku macierzyńskiego przysługuje również ojcu dziecka, który nie jest mężem matki, ale wspólnie z nią wychowuje dziecko. Ojciec dziecka nieuczestniczący w jego wychowywaniu (np. pozbawiony władzy rodzicielskiej) nie jest uprawniony do zasiłku macierzyńskiego, nawet jeżeli pozostaje w związku małżeńskim z matką dziecka.