Świadczenia z tytułu wychowywania dziecka w okresie urlopu wychowawczego

Prawo do świadczeń przysługujących w okresie urlopu wychowawczego zostało uregulowane przepisami ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Osoby przebywające na urlopie wychowawczym (patrz rozdział VI niniejszego opracowania) i uprawnione do zasiłku rodzinnego na dziecko, mogą otrzymać dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, dalej zwany dodatkiem wychowawczym. Świadczenie to wypłaca organ właściwy, tj. najczęściej gmina lub ośrodek pomocy społecznej.

Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka). Zasiłek przysługuje na dzieci własne, dzieci małżonka, przysposobione oraz dziecko, w sprawie którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną.

Prawo do zasiłku rodzinnego ustala się na tzw. okres zasiłkowy trwający od 1 listopada do dnia 31 października następnego roku kalendarzowego. Zasiłek przysługuje, jeżeli dochód rodziny, uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza określonej kwoty granicznej.

Kwoty graniczne dochodu uprawniające rodzinę do uzyskania prawa do świadczeń rodzinnych:

Za członków rodziny uważa się małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia. Do liczby członków rodziny wlicza się także dziecko, które ukończyło 25. rok życia i legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne. Do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.

Za dochód rodziny, od którego zależy prawo do zasiłku rodzinnego, uważa się przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy.

Dodatek ten przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres:

• 24 miesięcy kalendarzowych, 
   
• 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, 
   
• 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Miesięczna wysokość dodatku wychowawczego wynosi 400 zł, a jeżeli dodatek przysługuje za niepełny miesiąc kalendarzowy (np. w razie przejścia na urlop wychowawczy w trakcie miesiąca), to jest wypłacany w wysokości 1/30 dodatku miesięcznego za każdy dzień. Kwotę dodatku przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.

Pracownica pobierająca zasiłek rodzinny na dziecko korzysta z urlopu wychowawczego od 5 stycznia 2016 r. Dodatek wychowawczy za styczeń 2016 r. (27 dni) wynosi 373,40 zł, zgodnie z wyliczeniem: 400 zł : 30 x 27 dni = 359,9999 zł, po zaokrągleniu 360 zł.

W okresie, w którym oboje rodzice lub opiekunowie korzystają z urlopu wychowawczego, wypłacany jest tylko jeden dodatek.

Aby otrzymać dodatek wychowawczy należy - oprócz posiadania prawa do zasiłku rodzinnego - być zatrudnionym przez co najmniej 6 miesięcy bezpośrednio przed przejściem na urlop wychowawczy. Okres tego zatrudnienia musi być nieprzerwany, ale zatrudnienie niekoniecznie musi być wykonywane u jednego pracodawcy. Obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia prawa do dodatku zalicza się okres zatrudnienia na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Prawo do dodatku wychowawczego nie przysługuje w przypadkach, gdy:

• bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego osoba zainteresowana pozostawała w stosunku pracy przez okres krótszy niż 6 miesięcy, 
   
• osoba korzystająca z urlopu wychowawczego podjęła lub kontynuuje zatrudnienie albo inną pracę zarobkową, która uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego,
   
• dziecko zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu, oraz w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
   
• w okresie korzystania z urlopu wychowawczego osoba zainteresowana korzysta z zasiłku macierzyńskiego,
   
• osoba przebywająca na urlopie wychowawczym korzysta ze świadczenia rodzicielskiego.