Ubezpieczenia z tytułu wykonywania kilku umów zlecenia

Osoby wykonujące umowę zlecenia (także umowę agencyjną albo inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia), podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Obowiązkowe dla tej grupy osób jest również ubezpieczenie wypadkowe. Jedynie ubezpieczeniu chorobowemu zleceniobiorcy mogą podlegać dobrowolnie, na swój wniosek. Dla tej grupy osób obowiązkowe jest także ubezpieczenie zdrowotne.

Obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi oraz ubezpieczeniem zdrowotnym osoby wykonujące umowę zlecenia są objęte od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania (a nie dzień zawarcia umowy) i trwają do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy (patrz tabela 1).

Zasady obowiązujące do 31 grudnia 2015 r.

Do 31 grudnia 2015 r. osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku umów zlecenia była nimi obejmowana z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Z każdej kolejnej umowy zlecenia ubezpieczenia emerytalno-rentowe były dla niej dobrowolne (patrz tabela 2).

Zatem w przypadku wykonywania kilku umów zlecenia tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych była ta umowa, która została zawarta jako pierwsza. Co ważne, do tego dnia zleceniobiorca mógł jednak zrezygnować z objęcia ubezpieczeniami społecznymi z tytułu pierwszej zawartej umowy wskazując - jako obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń społecznych - umowę zlecenia zawartą w późniejszym terminie (oczywiście w okresie trwania pierwszej umowy zlecenia). Stanowił o tym art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Co istotne, obowiązujące do dnia 31 grudnia 2015 r. zasady naliczania składek ZUS przy zbiegu kilku umów zlecenia funkcjonowały niezależnie od tego, czy umowy te były świadczone na rzecz tego samego, czy różnych zleceniodawców. Do tego dnia na ustalenie tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych osoby wykonującej kilka umów zlecenia nie miała też wpływu wysokość przychodu (lub jego brak) uzyskiwanego przez nią z tytułu pierwszej oraz kolejnej umowy zlecenia.

Reguły obowiązujące od 1 stycznia 2016 r.

Od 1 stycznia 2016 r. zleceniobiorca, dla którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (tj. przychód podlegający oskładkowaniu) w danym miesiącu będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi z innych tytułów (np. kilku umów zlecenia) podlega obowiązkowo tym ubezpieczeniom także z tych innych tytułów (np. pozostałych umów zlecenia). Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub z innych tytułów osiągnie kwotę co najmniej minimalnego wynagrodzenia (patrz tabela 2).

Jeżeli zatem zleceniobiorca wykonuje dwie umowy zlecenia i z każdej z nich w danym miesiącu uzyska wynagrodzenie w kwocie niższej od minimalnego, to od dnia 1 stycznia 2016 r. ubezpieczeniom społecznym osoba taka podlega obowiązkowo z tytułu obu umów zlecenia.

W celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalno-rentowych, ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek należy dokonywać odrębnie dla każdego miesiąca.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że kwota minimalnego wynagrodzenia nie jest kwotą graniczną podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dokonuje się jedynie w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w razie zbiegu określonych tytułów do ubezpieczeń (w tym przypadku kilku umów zlecenia) oraz według kolejności ich powstawania.

Umowa zlecenia stanowi również tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. W przypadku gdy w ramach jednego z tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego wymienionych w art. 66 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (np. dwóch umów zlecenia) ubezpieczony uzyskuje więcej niż jeden przychód, składka zdrowotna jest opłacana od każdego z uzyskanych przychodów odrębnie.