WYNAGRODZENIE CHOROBOWE

Za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia - do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (art. 92 K.p.), dalej wynagrodzenia chorobowego.

Osoby, które stały się niezdolne do pracy wskutek:

• wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
   
• choroby przypadającej w okresie ciąży,
   
• poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów

zachowują prawo do wynagrodzenia w wysokości 100% podstawy jego wymiaru (art. 92 § 1 pkt 2 i 3 K.p.).

Począwszy od 34. dnia lub odpowiednio w odniesieniu do pracownika, który ukończył 50. rok życia od 15. dnia niezdolności do pracy, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego (art. 92 § 3 pkt 2 K.p.), np. za czas choroby przypadającej w okresie wyczekiwania na to prawo, o czym mowa niżej.

Pracownik podlega ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo, dlatego też nabywa prawo do zasiłku (a także wynagrodzenia) chorobowego po upływie tzw. okresu wyczekiwania wynoszącego 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia. Do okresu tego wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku (wynagrodzenia) chorobowego przysługuje:

• absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
   
• jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
   
• ubezpieczonym obowiązkowo (a więc m.in. pracownikom), którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego (także obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r.),
   
• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.

Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których pracownik na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia, a także za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie:

• urlopu bezpłatnego,
   
• urlopu wychowawczego,
   
• tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

Tak stanowi art. 4 i 12 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 z późn. zm.), dalej ustawy zasiłkowej.

Uwaga! Wynagrodzenie chorobowe nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego (art. 92 § 3 pkt 1 K.p.).

Długoletni pracownik w wieku 40 lat był niezdolny do pracy z powodu choroby od 11 do 25 stycznia 2016 r. (15 dni). W okresie choroby przez 10 dni (od 11 do 20 stycznia) przebywał w szpitalu. Za cały okres choroby zachował prawo do wynagrodzenia chorobowego w wysokości 80% podstawy wymiaru, pomimo pobytu w szpitalu.

Pobyt pracownika w szpitalu nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia chorobowego. Okoliczność ta wpływa jedynie na wysokość zasiłku chorobowego, który za czas pobytu w szpitalu wynosi 70% podstawy wymiaru. Wyjątek w tym zakresie został przewidziany dla pracownika, który co najmniej w roku poprzedzającym chorobę ukończył 50 lat. Za czas pobytu w szpitalu przypadający od 15. do 33. dnia choroby trwającej w roku kalendarzowym pracownik w wieku 50+ otrzymuje zasiłek chorobowy w wysokości 80% podstawy wymiaru.

Jeśli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży lub powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów albo powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, to zasiłek za czas pobytu w szpitalu wynosi 100% podstawy wymiaru (tak, jak wysokość wynagrodzenia chorobowego w takich przypadkach).

Wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień orzeczonej niezdolności do pracy. W tym także za niedziele, święta oraz dni wolne od pracy, wynikające z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu roboczym.

Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ustawy zasiłkowej). Jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej - za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia. Za wynagrodzenie uwzględniane w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego, uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych ze środków pracownika.

Do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego nie wlicza się składników wynagrodzenia, do których zgodnie z przepisami płacowymi obowiązującymi w danym zakładzie pracy, pracownik zachowuje prawo w okresach absencji chorobowej. W podstawie wymiaru nie uwzględnia się także składników wynagrodzenia, których wypłaty zaprzestano na podstawie postanowień aktów prawa wewnętrznego, bądź które wypłacano do określonego terminu. Składniki te podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru świadczenia przysługującego za okres po dniu, do którego były wypłacane.

Pracownik, o którym mowa w przykładzie 1, obok stałej stawki miesięcznej w wysokości 2.200 zł otrzymuje dodatek stażowy określony w stawce procentowej minimalnego wynagrodzenia (przysługujący za okresy absencji chorobowej) oraz premię kwartalną w wysokości 15% wynagrodzenia zasadniczego wypłaconego za dany kwartał.

W przypadku choroby pracownika, w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego pracodawca uwzględnia wynagrodzenie zasadnicze (zmniejszane za okresy choroby na zasadach określonych w rozporządzeniu o wynagrodzeniu) oraz premię, której wysokość - z racji metody ustalania - zmniejsza się proporcjonalnie do dni absencji chorobowej. Dodatek stażowy przysługuje w pełnej wysokości za okres choroby, stąd nie podlega wliczeniu do podstawy wymiaru.

Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy:

• miesięczne, wlicza się do podstawy wymiaru w kwocie wypłaconej za miesiące, za które wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia tej podstawy,
   
• kwartalne, wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w wysokości stanowiącej 1/12 kwot wypłaconych za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność,
   
• roczne, wlicza się do podstawy wymiaru w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego ustala się poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez pracownika za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc powstania niezdolności do pracy (odpowiednio za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia) przez liczbę tych miesięcy.

Za jeden dzień niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje 1/30 część kwoty stanowiącej podstawę wymiaru.

Pracownik, o którym mowa w przykładzie 1, otrzymał wynagrodzenie chorobowe w wysokości 873,30 zł, według wyliczenia:

(22.780,56 zł : 12 m-cy) + (3.417,08 zł : 12 m-cy) = 2.183,14 zł (podstawa wymiaru),

2.183,14 zł x 80% : 30 = 58,22 zł (stawka dzienna),

58,22 zł x 15 dni = 873,30 zł.

W razie niewypłacenia składników wynagrodzenia, o których mowa wyżej, do czasu sporządzenia listy wypłat wynagrodzeń i zasiłków, do podstawy wymiaru przyjmuje się składniki wypłacone za okres poprzedni.

Przyjmujemy, że pracownik, o którym mowa w przykładzie 3, otrzymał premię za IV kwartał 2015 r. już po sporządzeniu listy wypłat wynagrodzeń za styczeń 2016 r.

W podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego uwzględniono zatem 1/12 część sumy premii za I i II kwartał 2015 r. oraz za III kwartał 2015 r. w podwójnej wysokości.

Jeśli przed powstaniem niezdolności do pracy miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi wynagrodzenie przysługujące po zmianie. W takim przypadku składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy kwartalne przelicza się do aktualnego wymiaru czasu pracy. W celu tego przeliczenia mnoży się kwotę premii otrzymaną przez pracownika za cztery kwartały przez współczynnik odpowiadający proporcji aktualnego wymiaru czasu pracy (np. 1/2 etatu) do poprzedniego wymiaru czasu pracy (np. 1 etat). Tak ustalony współczynnik wynosi 0,5 (0,5 x 1).

Zakładamy, że pracownikowi, o którym mowa w przykładzie 1, od 1 stycznia 2016 r. zmniejszono wymiar czasu pracy z pełnego na 1/2 etatu. Wynagrodzenie określone dla nowego wymiaru czasu pracy wynosi 1.100 zł.

Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego za 15 dni stycznia 2016 r. wyniosła 1.091,57 zł. Stanowiło ją:

• wynagrodzenie określone dla nowego wymiaru czasu pracy w wysokości 949,19 zł (1.100 zł - 150,81 zł) oraz
   
• 1/12 część premii za I, II, III i IV kwartał 2015 r. przeliczonej do nowego wymiaru czasu pracy, w wysokości 142,38 zł (3.417,08 zł x 0,5 = 1.708,54 zł; 1.708,54 zł : 12).