Stopnie niepełnosprawności

Przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ustalają trzy stopnie niepełnosprawności:

• znaczny,
   
• umiarkowany,
   
• lekki.

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Ponadto za osobę niepełnosprawną w rozumieniu ustawy o rehabilitacji uznać należy osobę posiadającą orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o:

• całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 i niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, które traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
   
• niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy emerytalnej, które jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
   
• całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej, które traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
   
• częściowej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy emerytalnej oraz celowości przekwalifikowania, o którym mowa w art. 119 ust. 2 i 3 ustawy traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności, z wyjątkiem orzeczeń o częściowej niezdolności do pracy, wydanych w okresie od 1 stycznia do 16 sierpnia 1998 r., które traktowane są na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Ponadto osoby, które nie ukończyły 16. roku życia, zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Orzeczenia innych organów (np. KRUS, wojskowych komisji lekarskich lub komisji lekarskich MSWiA) wydane po 31 grudnia 1997 r. nie stanowią podstawy do uznania osoby za niepełnosprawną w rozumieniu ustawy o rehabilitacji.

Podstawą do uznania osoby za niepełnosprawną w rozumieniu ustawy o rehabilitacji jest wyłącznie orzeczenie wydane przez powiatowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności lub orzeczenie lekarza orzecznika ZUS.

Orzeczenia wydane przed 1 stycznia 1998 r.

Orzeczenia o zaliczeniu do grupy inwalidzkiej, wydane przed 1 stycznia 1998 r., traktuje się na równi z odpowiednim orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności - jeżeli przed tą datą nie utraciły ważności. I tak orzeczenie o zaliczeniu do:

• I grupy inwalidztwa traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
   
• II grupy inwalidztwa traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
   
• III grupy inwalidztwa traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Osoby o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za niepełnosprawne, z tym że:

• osoby, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny, traktuje się jako zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności,
   
• pozostałe osoby traktuje się jako zaliczone do lekkiego stopnia niepełnosprawności.

Kody przyczyny niepełnosprawności

Określone zostały następujące symbole przyczyny niepełnosprawności (kody niepełnosprawności):

• 01-U - upośledzenie umysłowe,
   
• 02-P - choroby psychiczne,
   
• 03-L - zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu,
   
• 04-O - choroby narządu wzroku,
   
• 05-R - upośledzenie narządu ruchu,
   
• 06-E - epilepsja,
   
• 07-S - choroby układu oddechowego i krążenia,
   
• 08-T - choroby układu pokarmowego,
   
• 09-M - choroby układu moczowo-płciowego,
   
• 10-N - choroby neurologiczne,
   
• 11-I - inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego,
   
• 12-C - całościowe zaburzenia rozwojowe (np. autyzm).

Tak wynika z rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2015 r. poz. 1110 ze zm.).