Świadczenia dla nowo zatrudnionego absolwenta szkoły

Świadczenia chorobowe przysługują osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, w tym absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy dopiero rozpoczynają swą aktywność zawodową. Obowiązują ich ogólne zasady ustalania prawa do świadczeń, w tym tzw. okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy, wynoszący odpowiednio 30 lub 90 dni. Jeśli jednak zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym w odpowiednim czasie po ukończeniu nauki, mogą otrzymać "chorobówkę" od pierwszego dnia zatrudnienia.

Prawo do świadczeń

Świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jak sama nazwa wskazuje, przysługują osobom podlegającym tzw. ubezpieczeniu chorobowemu. Przy czym nie chodzi tu wyłącznie o ubezpieczenie obowiązkowe, którym zostaje się objętym np. z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę. Z prawa do świadczeń, właściwie na takich samych zasadach, mogą również korzystać osoby, które przystąpiły do ubezpieczenia chorobowego na zasadzie dobrowolności, np. z tytułu prowadzenia własnej działalności pozarolniczej albo zatrudnienia na umowę zlecenia.

Jedyna, choć dla rozpoczynających aktywność zawodową bardzo zasadnicza różnica, występuje w przypadku ubiegania się o prawo do zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy powstałej w niedługim czasie po objęciu ubezpieczeniem chorobowym. Przy ustalaniu uprawnień do tego świadczenia obowiązuje bowiem tzw. okres wyczekiwania, który wynosi odpowiednio:

• 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - dla osób podlegających temu ubezpieczeniu obowiązkowo lub 
   
• 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - dla ubezpieczonych dobrowolnie.

Stanowi o tym art. 4 ustawy zasiłkowej, który jednocześnie precyzuje, iż do tego nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, zwanego okresem wyczekiwania, wliczane są również poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, o ile przerwa między nimi:

• nie przekroczyła 30 dni lub
   
• była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Od pierwszego dnia ubezpieczenia

Osoba, która dopiero rozpoczyna swą aktywność zawodową, a więc nie posiada wcześniejszego okresu ubezpieczenia chorobowego, który można by doliczyć do wymaganego okresu wyczekiwania, z reguły nie ma więc szans na otrzymanie świadczenia w okresie pierwszych 30 lub odpowiednio 90 dni ubezpieczenia.

Warto jednak pamiętać o pewnych wyjątkach. Otóż ustawa zasiłkowa w art. 4 ust. 3 przewiduje pewne odstępstwa od tej zasady, umożliwiające uzyskanie prawa do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu (patrz ramka).

Dotyczą one m.in. absolwentów szkół i szkół wyższych. Warunkiem skorzystania przez nich z prawa do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia jest objęcie ubezpieczeniem chorobowym (obowiązkowym lub dobrowolnym) w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych.

Przy czym za dzień ukończenia szkoły przyjmuje się dzień uzyskania świadectwa ukończenia danej szkoły. Nie można w tym przypadku stosować analogii np. do przepisów o świadczeniach rodzinnych, gdzie w sformułowaniu, że zasiłek rodzinny przysługuje do ukończenia nauki w szkole, chodzi również o okres wakacji.

Przy ustalaniu uprawnień dla byłego ucznia szkoły średniej brana będzie zatem pod uwagę data podana w świadectwie ukończenia tej szkoły. Natomiast w przypadku absolwentów szkół wyższych istotna jest data uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych. Za taką - dla celów ustalenia prawa do świadczeń chorobowych - przyjmuje się datę złożenia egzaminu dyplomowego. Przy czym w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii, okres 90 dni, w trakcie których absolwent powinien zostać objęty ubezpieczeniem chorobowym, liczony jest od daty złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a na kierunku farmacji - od daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki. Takiego wyśnienia udzielił ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej tej instytucji (www.zus.pl).

Warto również podkreślić, iż niespełnienie warunku objęcia ubezpieczeniem chorobowym w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu, nie musi przesądzać o braku prawa do zasiłku od pierwszego dnia ubezpieczenia. Absolwent może bowiem spełniać inne z wymienionych kryteriów, np. jeżeli jego niezdolność do pracy powstała w wyniku wypadku w drodze do lub z pracy.

Okoliczności wyłączające obowiązek wyczekiwania na świadczenie należy odpowiednio udokumentować, np. świadectwem ukończenia szkoły lub dyplomem ukończenia studiów wyższych.

Najpierw wynagrodzenie

Przez pierwsze 33 dni nieobecności w pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną w danym roku kalendarzowym pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jest tak nawet jeśli jest to jego pierwsza praca, którą podjął tuż po ukończeniu szkoły. Jedynie w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat życia, świadczenie wypłacane jest krócej, bo tylko przez 14 dni w roku kalendarzowym. To tzw. wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Stanowi o tym art. 92 Kodeksu pracy. Dopiero w przypadku, gdy niezdolność do pracy trwa dłużej niż odpowiednio 33 lub 14 dni w danym roku kalendarzowym, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.