Składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Pracodawca opłaca za pracownika obowiązkową składkę na Fundusz Pracy, ustaloną od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania ograniczenia do rocznej kwoty granicznej), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, a przypadku pracowników w pierwszym roku pracy - co najmniej 80% minimalnego wynagrodzenia. Tak wynika z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645 ze zm.), dalej ustawy o promocji zatrudnienia. Składka na Fundusz Pracy wynosi 2,45% podstawy wymiaru.

Przeliczenia podstawy wymiaru składek na okres miesiąca pracodawca dokonuje, jeżeli pracownik wykonywał pracę przez część miesiąca w związku z:

• wykonywaniem zatrudnienia przez niepełny miesiąc z powodu rozpoczęcia lub zakończenia pracy w trakcie miesiąca,
   
• wykonywaniem pracy przez część miesiąca z powodu pobierania przez pozostałą część tego miesiąca wynagrodzenia chorobowego lub zasiłków,
   
• korzystaniem z urlopu bezpłatnego przez część miesiąca,
   
• inną nieobecnością pracownika w pracy niż ww. powodującą zmniejszenie wynagrodzenia za pracę.

Przeliczenie polega na ustaleniu jaka byłaby podstawa wymiaru składek, gdyby pracownik przepracował cały miesiąc.

Pracodawca od 20 czerwca 2016 r. zatrudnił pracownika w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 1.850 zł. W czerwcu br. wymiar czasu pracy wynosił 176 godzin, z tego pracownik nie przepracował 104 godzin (13 dni x 8 godz.). W miesiącu tym pracownik uzyskał wynagrodzenie w kwocie 756,96 zł, zgodnie z wyliczeniem: 1.850 zł : 176 godz. = 10,51 zł; 10,51 zł x 104 godz. = 1.093,04 zł; 1.850 zł - 1.093,04 zł = 756,96 zł. Od wypłaconego wynagrodzenia pracodawca opłaci składkę na Fundusz Pracy, bowiem gdyby pracownik przepracował cały czerwiec, to otrzymałby wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek w wysokości 1.850 zł, czyli w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

Pracodawca zatrudnił pracownika w niepełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem 1.700 zł. Pracownik nie uzyskuje przychodów z innych źródeł podlegających obowiązkowo oskładkowaniu. Od wypłaconego wynagrodzenia pracodawca nie opłaca składki na Fundusz Pracy, bowiem wynagrodzenie pracownika stanowiące podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych jest niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Gdyby był to pracownik w pierwszym roku pracy, to pracodawca miałby obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy, ponieważ kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalno-rentowe (1.700 zł) byłaby wyższa od minimalnego wynagrodzenia w pierwszym roku pracy (1.480 zł).

W przypadku pracowników, którzy uzyskują obowiązkowo oskładkowane przychody także z innych źródeł, obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy powstaje wtedy, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych stanowi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w pierwszym roku pracy - co najmniej 80% minimalnego wynagrodzenia). Pracownik uzyskujący obowiązkowo oskładkowane przychody także z innych źródeł składa stosowne oświadczenie każdemu pracodawcy (art. 104 ust. 3 i 4 ustawy o promocji zatrudnienia).

Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu uzyskał w czerwcu 2016 r. wynagrodzenie w kwocie 1.400 zł. Pracownik nie uzyskuje żadnych innych wypłat podlegających oskładkowaniu.

Pracodawca nie opłaca składki na Fundusz Pracy, ponieważ wynagrodzenie pracownika stanowiące podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych jest niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Inaczej byłoby, gdyby pracownik był zatrudniony także w innym podmiocie na podstawie umowy o pracę np. na 1/2 etatu i uzyskiwał miesięczne wynagrodzenie w wysokości 1.000 zł. W takim przypadku obydwaj pracodawcy opłacaliby składkę na Fundusz Pracy, ponieważ łączna kwota wynagrodzeń podlegająca składkom na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wynosiłaby co najmniej minimalne wynagrodzenie.

Uwaga! Jak wyjaśnił ZUS w poradniku pt. "Zasady opłacania składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych", dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl: "(...) W przypadku, gdy kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są uzyskiwane z różnych źródeł, limit 80% minimalnego wynagrodzenia dotyczący pracowników w pierwszym roku pracy jest stosowany wyłącznie w odniesieniu do pracowników. (...)". W sytuacji więc, gdy dana osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy o pracę (zawartej na część etatu, za wynagrodzeniem niższym od minimalnego) i umowy zlecenia (zawartej z innym podmiotem niż własny pracodawca oraz niewykonywanej na rzecz własnego pracodawcy), to składka na Fundusz Pracy jest obowiązkowa, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia z tych tytułów wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (czyli w 2016 r. - 1.850 zł).

Spółka z o.o. zatrudnia na 1/3 etatu pracownika w pierwszym roku pracy, wynagradzanego w stałej miesięcznej wysokości 600 zł. Osoba ta jest równocześnie pracownikiem innego podmiotu, zatrudnionym na 1/2 etatu, za wynagrodzeniem miesięcznym 1.200 zł.

Każdy z pracodawców obowiązany jest opłacać za pracownika składkę na Fundusz Pracy, ponieważ z obydwu umów o pracę uzyskuje on przychód podlegający oskładkowaniu w wysokości wyższej (wystarczy równej) od 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę (600 zł + 1.200 zł > 1.480 zł).

Pracodawca objęty ustawą z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2014 r. poz. 272 z późn. zm.), dalej ustawą o ochronie roszczeń pracowniczych, opłaca za pracownika także składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, dalej FGŚP.

Składkę na FGŚP ustala od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania ograniczenia do rocznej kwoty granicznej). Składka na FGŚP wynosi 0,10% podstawy wymiaru. Dla celów opłacania składki na FGŚP za pracownika nie uważa się małżonka pracodawcy, jego dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobionych, rodziców, macochy, ojczyma, osób przysposabiających, rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów, synowych, bratowych, szwagierek, szwagrów, osób wykonujących pracę w gospodarstwie domowym. Przykładowo za zatrudnionego na podstawie umowy o pracę brata pracodawca nie opłaca składki na FGŚP.

Pracodawca zatrudnił dwóch mężczyzn na podstawie umowy o pracę w wieku odpowiednio 57 lat i 61 lat, za wynagrodzeniem określonym w stałej miesięcznej wysokości odpowiednio 2.800 zł i 3.000 zł.

Składki na Fundusz Pracy i FGŚP pracodawca opłaca tylko za pracownika w wieku 57 lat.

W sytuacji gdy osoby, za które istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy i FGŚP wiek odpowiednio 55 lat i 60 lat osiągają w trakcie miesiąca kalendarzowego, to nie opłaca się za nich składek na Fundusz Pracy i FGŚP od następnego miesiąca, z zastrzeżeniem, że w razie ukończenia ww. wieku pierwszego dnia danego miesiąca - nie opłaca się tych składek już od tego miesiąca.

W spółce z o.o. zatrudniona jest pracownica, która 5 lipca br. ukończyła 55 lat. Spółka nie opłaca za nią składek na Fundusz Pracy i FGŚP od sierpnia br.

Gdyby pracownica ukończyła wiek 55 lat 1 lipca br., to spółka już od tego miesiąca nie miałaby obowiązku opłacania za nią składek na te Fundusze.

Zwolnienie pracodawcy z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP

Składki na Fundusz Pracy oraz FGŚP nie opłacają pracodawcy za zatrudnionych pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego. Tak stanowi art. 104a ustawy o promocji zatrudnienia i art. 9a ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych.

Jak wyjaśnia ZUS w poradniku pt. "Zasady opłacania składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych", okres 36 miesięcy zwolnienia z opłacania tych składek należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu.

Pracownica 9 maja br. powróciła do pracy po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Pracodawca jest zwolniony z opłacania za nią składek na Fundusz Pracy i FGŚP w okresie od 1 czerwca 2016 r. do 31 maja 2019 r.

Jak czytamy w powołanym wyżej poradniku: "(...) Okres 36 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy (także FGŚP - przypis redakcji) biegnie w każdym okresie po powrocie z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu, do miesiąca w którym następuje rozpoczęcie urlopu wychowawczego lub jego części, a także - po powrocie z każdej części wykorzystanego urlopu wychowawczego, od pierwszego dnia miesiąca następującego po powrocie, do miesiąca rozpoczęcia kolejnej części urlopu wychowawczego, aż do wyczerpania (w wyniku sumowania) 36 miesięcznego okresu zwolnienia z opłacania tych składek. (...)".

Pracownica 7 marca br. powróciła do pracy po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Od 1 czerwca do 31 grudnia br. korzysta z urlopu wychowawczego.

Pracodawca jest zwolniony z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP za tę pracownicę w okresie:

• od 1 kwietnia do 31 maja 2016 r. (2 m-ce),
   
• od 1 stycznia 2017 r. do 31 października 2019 r. (34 m-ce).

Jeżeli pracownik bezpośrednio po powrocie z urlopu związanego z rodzicielstwem korzysta z urlopu wypoczynkowego, dni wolnych od pracy z tytułu opieki nad członkiem rodziny lub zwolnienia lekarskiego, należy uznać, że jego powrót do pracy nastąpił po zakończeniu urlopu, a nie od daty faktycznego podjęcia pracy po zakończonym urlopie wypoczynkowym czy okresie niezdolności do pracy z powodu choroby lub sprawowania opieki. W takich okolicznościach okres 36 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP za tę osobę należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie urlopu związanego z rodzicielstwem.

Pracownica przebywała na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie macierzyńskim, a następnie na urlopie rodzicielskim łącznie do 27 czerwca 2016 r. Od 28 czerwca do 2 sierpnia br. korzysta z urlopu wypoczynkowego. Pracodawca jest zwolniony z opłacania za nią składek na Fundusz Pracy i FGŚP w okresie od 1 lipca 2016 r. do 30 czerwca 2019 r.

Uwaga! Jeżeli pracodawca wykorzysta w całości 36-miesięczny okres zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP, a następnie udzieli pracownikowi urlopu wychowawczego (na to samo dziecko), to wówczas pracodawcy nie przysługuje kolejne 36-miesięczne zwolnienie z opłacania składek.

Składek na Fundusz Pracy i FGŚP pracodawcy nie opłacają również za osoby zatrudnione, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy. Zwolnienie to przysługuje przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę. Tak wynika z art. 104b ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i art. 9b ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych.

Dla skorzystania z tego zwolnienia zatrudniany pracownik powinien:

• w dniu nawiązania stosunku pracy mieć ukończone 50 lat (50. urodziny muszą przypadać najpóźniej w dniu nawiązania stosunku pracy),
   
• pozostawać w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy przez okres co najmniej 30 dni liczonych wstecz od dnia poprzedzającego dzień nawiązania stosunku pracy.

Okres 12 miesięcy zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP należy liczyć od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została zawarta umowa o pracę.

Pracodawca od 4 lipca br. zatrudnia na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony pracownika w wieku 51 lat, za wynagrodzeniem w kwocie 2.100 zł. Przed podjęciem tego zatrudnienia pracownik był zarejestrowany od 6 miesięcy w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna.

Pracodawca jest zwolniony z opłacania za tego pracownika składek na Fundusz Pracy i FGŚP przez okres od 1 sierpnia 2016 r. do 31 lipca 2017 r.

Jeżeli bezpośrednio po rozwiązaniu umowy zawartej na czas określony (nieobejmujący pełnego okresu korzystania z tego zwolnienia), pracodawca zawrze z pracownikiem kolejną umowę o pracę, to zwolnienie z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP przysługuje wyłącznie w okresie trwania pierwszej umowy o pracę. Jak wyjaśnił ZUS w powołanym wcześniej poradniku, jeżeli rozwiązanie pierwszej umowy o pracę nastąpiło w trakcie miesiąca: "(...) należy przyjąć, iż zwolnienie z obowiązku opłacania składek dotyczy wszystkich przychodów stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wypłaconych (postawionych do dyspozycji) w tym miesiącu. (...)".

Pracodawca od 5 stycznia 2016 r. zawarł umowę o pracę na czas określony (do 31 maja br.) z osobą w wieku 52 lat, która od 9 miesięcy była zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna.

W umowie wynagrodzenie zostało określone w stałej miesięcznej wysokości 3.200 zł i jest wypłacane ostatniego dnia roboczego danego miesiąca.

Za tego pracownika pracodawca był zwolniony z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP w okresie od 1 lutego do 31 maja 2016 r.

Od 1 czerwca br. pracodawca zawarł z tym pracownikiem kolejną umowę o pracę na czas nieokreślony (za wynagrodzeniem 3.500 zł miesięcznie). Pracodawca nie może kontynuować zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP.

Pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne nie opłacają składek na Fundusz Pracy przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia. Tak stanowi art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia. Analogicznie za tych pracowników pracodawcy nie opłacają składek na FGŚP (art. 9c ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych). Zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ww. Fundusze przysługuje pracodawcy w stosunku do zatrudnionych pracowników skierowanych do pracy przez urząd pracy, którzy w dniu nawiązania stosunku pracy nie mają ukończonych 30 lat, czyli dzień nawiązania stosunku pracy musi być wcześniejszy niż dzień 30. urodzin. Zwolnienie z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP nie ustaje, jeśli w trakcie jego trwania pracownik ukończył 30. rok życia (por. poradnik ZUS pt. "Zasady opłacania składek na Fundusz Pracy...").

Pracodawca na podstawie skierowania z powiatowego urzędu pracy zatrudnił od 12 stycznia 2016 r. na czas nieokreślony osobę bezrobotną urodzoną 25 czerwca 1986 r. Ponieważ w dniu nawiązania stosunku pracy nie miała ona ukończonych 30 lat, pracodawcy od 1 lutego 2016 r. przysługuje zwolnienie z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP.

Ukończenie przez pracownika 25 czerwca 2016 r. wieku 30 lat nie wpłynęło na korzystanie ze zwolnienia z obowiązku opłacania składek na te Fundusze - pracodawcy przysługuje ono do 31 stycznia 2017 r.

Zgodnie ze stanowiskiem ZUS zawartym w ww. poradniku: "(...) W sytuacji, gdy ze skierowanym bezrobotnym, który nie ukończył 30 lat, zawarta zostanie umowa na okres krótszy niż 12 miesięcy, po której bezpośrednio (bez dnia przerwy) zawierana jest kolejna umowa o pracę, kontynuowanie w ramach kolejnej umowy zwolnienia z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy (także FGŚP - przypis redakcji), aż do upływu 12 miesięcznego okresu jest możliwe, jeśli w momencie nawiązaniu stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę, zatrudniana osoba spełnia warunek wieku, tj. nie ukończyła 30 lat. (...)".

Pracodawca na podstawie skierowania z powiatowego urzędu pracy zatrudnił od 2 lutego br. na czas określony (do 30 czerwca br.) osobę bezrobotną w wieku 27 lat. Ponieważ w dniu nawiązania stosunku pracy nie miała ona ukończonych 30 lat, pracodawcy od 1 marca do 30 czerwca 2016 r. przysługiwało zwolnienie z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP.

Załóżmy, że od 1 lipca br. pracodawca zawarł z tą osobą umowę o pracę na czas nieokreślony. Pracodawca może kontynuować zwolnienie z opłacania składek na te Fundusze do 28 lutego 2017 r.

Przyjmujemy dane z poprzedniego przykładu, z tym że pracownik urodził się 21 kwietnia 1986 r. Pracodawcy przysługiwało zwolnienie z opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP tylko do 30 czerwca 2016 r., ponieważ w dniu nawiązania kolejnej umowy o pracę (1 lipca br.) pracownik miał już ukończone 30 lat.

Zwolnienia z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i FGŚP, o których mowa wyżej, przysługują tylko w odniesieniu do pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy. Zwolnienia te nie przysługują w stosunku do osób wykonujących np. umowę zlecenia. Ponadto nie stosuje się ich do przychodów pracowników, w stosunku do których pracodawca korzysta z przedmiotowego zwolnienia, uzyskiwanych z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, zawartej z własnym pracodawcą lub wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy.