Składka na Fundusz Emerytur Pomostowych

Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy pomostowej, składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych (dalej FEP) opłaca się za pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki:

• urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.,
   
• wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej.

Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, płatnik składek obowiązany jest opłacać składkę na FEP za wszystkich pracowników spełniających powyższe warunki, w tym także za tych, którzy wykonują prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy pomostowej. Natomiast prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz tych prac określa załącznik nr 2 do ustawy pomostowej.

Składka na FEP wynosi 1,5% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, określonej w art. 18 ust. 1-2 oraz w art. 21 ustawy o sus (art. 36 ust. 1 i 2 ustawy pomostowej). Przy ustalaniu podstawy wymiaru tej składki stosuje się ograniczenie do rocznej kwoty granicznej.

Składkę tę opłaca się od wszystkich wypłat podlegających oskładkowaniu, przysługujących pracownikowi za okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub wykonywania pracy o szczególnym charakterze. Dotyczy to również tych wypłat, które następują już po zakończeniu wykonywania ww. pracy, o ile są one należne za okres świadczenia tej pracy.

Zgodnie z art. 41 ust. 4 i 5 ustawy pomostowej, płatnik składek jest obowiązany prowadzić:

• wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
   
• ewidencję pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na FEP, a także powiadomić pracowników o dokonaniu wpisu do ewidencji, o której mowa wyżej.

Jak wskazał ZUS w interpretacji indywidualnej z 31 lipca 2014 r., znak WPI/200000/43/899/2014: "(...) obowiązek dokonania kwalifikacji pracy danego pracownika jako pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze spoczywa na pracodawcy, gdyż to on (...) zobowiązany jest prowadzić ewidencję pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest obowiązek opłacania składek na FEP.

Obowiązek opłacania składek na Fundusz powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac. Tym samym w przypadku zaklasyfikowania przez płatnika danego pracownika jako pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i uwzględnienia go w ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, składka na Fundusz Emerytur Pomostowych powinna być opłacana. (...)".

Uwaga! W przypadku nieumieszczenia w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na FEP, pracownikowi przysługuje skarga do Państwowej Inspekcji Pracy (art. 41 ust. 6 ustawy pomostowej). Inspekcja może po wszczęciu i przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wydać nakaz umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnym warunkach lub o szczególnym charakterze.

Dodajmy jeszcze, że pracodawca przekazuje do ZUS informację o pracowniku, za którego był obowiązany opłacać składkę na FEP, zawierającą następujące dane: nazwisko i imię, datę urodzenia, numer PESEL, a w razie gdy pracownikowi nie nadano numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, kod pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, dalej zwaną zgłoszeniem danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Tak stanowi art. 38 ust. 1 ustawy pomostowej. Formularz ZUS ZSWA - "Zgłoszenie/korekta danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze" dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl.

Zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze płatnik składek przekazuje do ZUS do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy. Jeżeli jednak pracownik wystąpi z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, to zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do ZUS w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku. Gdy pracownik wystąpi z wnioskiem przed przekazaniem zgłoszenia za poprzedni rok kalendarzowy, wówczas we wskazanym terminie płatnik składek przekazuje do ZUS również zgłoszenie danych o takiej pracy za poprzedni rok kalendarzowy. W przypadku upadłości lub likwidacji, zgłoszenie o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przekazuje do ZUS nie później niż w dniu przekazania dokumentu wyrejestrowania płatnika składek (gdy upadłość lub likwidacja nastąpiła przed przekazaniem zgłoszeń za poprzedni rok kalendarzowy, to w ww. terminie płatnik składek przekazuje do ZUS również zgłoszenia za poprzedni rok kalendarzowy).