Ustalanie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe

W naszej firmie zatrudniamy pracowników w różnych systemach płacowych. Pracownicy administracyjni otrzymują wynagrodzenie w stałej stawce miesięcznej, a zatrudnieni na stanowiskach robotniczych są wynagradzani stawką godzinową. Jak w tej sytuacji należy prawidłowo obliczać wynagrodzenie za godziny nadliczbowe?

Praca w godzinach nadliczbowych rekompensowana jest w dwojaki sposób, tj. przez udzielenie czasu wolnego lub wypłatę dodatku za nadgodziny. Godziny nadliczbowe, które nie zostały skompensowane czasem wolnym w wymiarze przewidzianym w K.p., powinny być opłacone normalnym wynagrodzeniem oraz dodatkiem.

Pojęcie normalnego wynagrodzenia nie zostało zdefiniowane przez przepisy prawa pracy. Jego interpretacji dokonał jednak Sąd Najwyższy, który stwierdził, że wynagrodzenie to obejmuje wszystkie składniki, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie, bez względu na ich nazwę, jeżeli pracownik ma do nich prawo na podstawie regulacji wewnątrzzakładowych (por. wyrok SN z dnia 3 czerwca 1986 r., sygn. akt I PRN 40/86). Do takich stałych i systematycznych składników wynagrodzenia należy zaliczyć przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatek funkcyjny lub inny dodatek o charakterze stałym, a także m.in. różnego rodzaju premie o charakterze regulaminowym, tzw. roszczeniowe.

Wobec braku jednoznacznych regulacji, jak ustalać normalne wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, praktyka wypracowała swoje stanowisko. W celu ustalenia stawki normalnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe przyjmuje się składniki przysługujące pracownikowi w miesiącu, w którym pracował w tych godzinach.

W związku z tym, w celu obliczenia normalnego wynagrodzenia za godzinę nadliczbową należy:

• zsumować zaliczane składniki wynagrodzenia z miesiąca, w którym wystąpiły godziny nadliczbowe,
   
• podzielić uzyskany wynik przez liczbę godzin pracy w tym miesiącu.

Żadne przeliczenia nie są wymagane w sytuacji, gdy pracownik jest wynagradzany według stawki godzinowej, która jednocześnie stanowi "normalne wynagrodzenie" za ewentualną godzinę nadliczbową i podlega uzupełnieniu jedynie wówczas, gdy pracownik uzyskuje inne jeszcze (dodatkowe) składniki wynagrodzenia.

Z kolei wysokość dodatku za godziny nadliczbowe zależy od rodzaju oraz pory dnia, w której wystąpiły te godziny, a także od kategorii normy (wymiaru), która została przekroczona. Jeśli praca nadliczbowa wystąpiła wskutek przekroczenia normy dobowej lub przedłużonego wymiaru dobowego, to dodatek może mieć jedną z dwóch wysokości:

• 100% wynagrodzenia, gdy pracownik pracował w godzinach nadliczbowych, które przypadały w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a także w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
   
• 50% wynagrodzenia, za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w innym dniu niż określony wyżej oraz w porze dziennej.

Natomiast za każdą godzinę przekraczającą przeciętną tygodniową normę czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym dodatek wynosi 100% wynagrodzenia.

Podstawę obliczania dodatku stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeśli pracownik jest wynagradzany w innej formie (np. prowizyjnej, według stawek akordowych), podstawę do wyliczenia stawki dodatku stanowi 60% wynagrodzenia (art. 151¹ § 3 K.p.).

Obliczając dodatek za pracę nadliczbową stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop. Tak stanowi przepis § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy (...). Jeżeli pracownik jest wynagradzany stałą stawką miesięczną, stawkę tę należy podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu, a następie pomnożyć przez 50% lub 100% (w zależności od wysokości należnego dodatku). W przypadku gdy pracownik jest wynagradzany według stawki godzinowej, wystarczy tę stawkę pomnożyć przez odpowiednią do rodzaju nadgodzin stawkę procentową.