Ustalanie składki na Fundusz Pracy

Składki na Fundusz Pracy opłaca pracodawca oraz inna jednostka organizacyjna za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz za osoby z nimi współpracujące. Tak wynika z art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645 z późn. zm.), dalej ustawy o promocji zatrudnienia. Za pracodawcę w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy o promocji zatrudnienia uważa się jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną, jeżeli zatrudniają one co najmniej jednego pracownika. ZUS, biorąc pod uwagę definicję pracodawcy w świetle ustawy o promocji zatrudnienia, wyjaśnił w poradniku pt. "Zasady opłacania składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych", dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, że w przypadku zleceniodawców będących osobami fizycznymi - obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy za zleceniobiorców ciąży tylko na tych, którzy zatrudniają co najmniej jednego pracownika.

Składkę na Fundusz Pracy opłaca się za zleceniobiorcę pod warunkiem, że:

• po pierwsze, zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 107 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia),
   
• po drugie, podstawa wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia), z zastrzeżeniem, o którym mowa na str. 43,
   
• po trzecie, zleceniobiorca nie osiągnął wieku wynoszącego co najmniej 55 lat w przypadku kobiety i co najmniej 60 lat w przypadku mężczyzny (art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia).

Uwaga: Jak wyjaśnił ZUS w przypadku wykonywania umowy cywilnej przez niepełny miesiąc nie dokonuje się przeliczenia przychodu na okres miesiąca. Stosowne przeliczenie powinno być dokonane, gdy umowa zlecenia (agencyjna lub inna umowy o świadczenie usług) zawierana jest na kilka miesięcy, z określonym w umowie wynagrodzeniem za pracę w stawce miesięcznej. Jak czytamy w powołanym wcześniej poradniku: "(...) w sytuacji gdy zleceniobiorca wykonywał pracę przez niepełny miesiąc np. z uwagi na rozpoczęcie lub zakończenie wykonywania umowy zlecenia w trakcie miesiąca, chorobę lub inną nieobecność w pracy, za który uzyskał przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości niższej od minimalnego wynagrodzenia za pracę, należy ustalić, ile wyniosłaby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyby wykonywał on pracę przez cały miesiąc. Jeśli ustalona w ten sposób wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, zleceniodawca ma obowiązek opłacenia składki na Fundusz Pracy za tego zleceniobiorcę. Przy czym, podstawę wymiaru tej składki zawsze będzie stanowił przychód z tytułu wykonywania tej umowy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przeliczenie podstawy wymiaru składek na okres miesiąca dokonywane jest tylko i wyłącznie w celu ustalenia obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy za dany miesiąc.

Jeżeli natomiast w umowie nie określono wynagrodzenia za jej wykonanie w kwotowej stawce miesięcznej, ale w kwotowej stawce godzinowej, kwotowej stawce akordowej czy prowizyjnie, dla potrzeb ustalenia obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy nie dokonuje się przedmiotowego przeliczenia podstawy wymiaru składek. W takiej sytuacji o obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy za zleceniobiorcę decyduje rzeczywista wysokość osiągniętego przychodu stanowiącego podstawę wymiaru tych składek. (...)".

Spółka z o.o. zatrudnia osoby tylko na podstawie umowy zlecenia w wieku od 30 lat do 61 lat. Zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a ich podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (1.850 zł). Spółka z o.o. jest obowiązana do opłacania składek na Fundusz Pracy za zleceniobiorców, którzy nie osiągnęli wieku wynoszącego co najmniej 55 lat - kobiety i co najmniej 60 lat - mężczyźni.

Spółka jawna zawarła umowę zlecenia na okres od 1 lipca do 31 sierpnia 2016 r. z osobą (w wieku 29 lat), dla której wykonywanie zlecenia jest jedynym tytułem do ubezpieczeń. W umowie zlecenia wynagrodzenie określone zostało prowizyjnie. Spółka wypłaciła tej osobie odpowiednio: w lipcu - 1.500 zł, a w sierpniu - 2.250 zł. W tym przypadku dla celów ustalenia obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy nie dokonuje się przeliczenia wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na okres miesiąca. Ponieważ podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w lipcu 2016 r. była niższa niż minimalne wynagrodzenie, spółka nie miała obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy za ten miesiąc. Jest natomiast obowiązana opłacić składkę na Fundusz Pracy za sierpień 2016 r.

Składka na Fundusz Pracy za zleceniobiorcę może być należna także wówczas, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Chodzi tutaj o sytuację, gdy zleceniobiorca ma również inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tych tytułów wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Zleceniobiorca, do którego powyższe ma zastosowanie składa stosowne oświadczenie. Tak wynika z art. 104 ust. 3 i 4 i art. 107 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia.

Spółka z o.o. zatrudnia osobę fizyczną (w wieku 35 lat) na podstawie umowy zlecenia. W umowie wynagrodzenie określono miesięcznie na kwotę 500 zł. Osoba ta jest jednocześnie zatrudniona w innym podmiocie na podstawie umowy o pracę na 1/2 etatu, za wynagrodzeniem w wysokości 1.500 zł. Umowy zlecenia nie wykonuje na rzecz tego podmiotu. Spółka z o.o. opłaca za zleceniobiorcę składkę na Fundusz Pracy, ponieważ zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz uzyskuje przychód z umowy zlecenia łącznie z przychodem z umowy o pracę stanowiącym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia. Zleceniobiorca powinien złożyć w spółce z o.o. oraz pracodawcy stosowne oświadczenia.

Jak już wskazano na wstępie niniejszego działu, składkę na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne (art. 107 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia). Oznacza to, że składek na Fundusz Pracy nie opłaca się za osoby wykonujące umowy cywilne, które ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywania tych umów podlegają dobrowolnie.

Spółka z o.o. zawarła na okres od 1 lipca do 31 grudnia 2016 r. umowę zlecenia z osobą w wieku 42 lat będącą jednocześnie pracownikiem innego podmiotu niż zleceniodawca (umowy zlecenia nie wykonuje na rzecz własnego pracodawcy). Z tytułu stosunku pracy osoba ta osiąga miesięcznie wynagrodzenie w wysokości 2.800 zł.

W takim przypadku zleceniobiorca ubezpieczeniom społecznym podlega na zasadzie dobrowolności.

Załóżmy, że od 1 sierpnia 2016 r. zleceniobiorca przystąpił do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (obowiązkowe - ubezpieczenie wypadkowe). Spółka od wypłaconego zleceniobiorcy przychodu nie ma obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy.

Wysokość składki na Fundusz Pracy określa ustawa budżetowa. W 2016 r. wynosi ona 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zleceniodawca obowiązany jest za każdy miesiąc kalendarzowy naliczać i opłacać składki na Fundusz Pracy (także na FGŚP, o czym piszemy dalej), w terminie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Składki te wykazuje w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.

Spółka z o.o. zawarła umowę zlecenia z osobą w wieku 48 lat. W umowie odpłatność określono miesięcznie na kwotę 2.000 zł. Z tytułu umowy zlecenia osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Spółka z o.o. za tę osobę rozlicza co miesiąc obok składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne także składki na Fundusz Pracy i FGŚP.

Do składek na Fundusz Pracy (także FGŚP) w zakresie ich poboru, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.