Odpowiedzialność za informacje przekazywane do ZUS

Płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia odpowiednią ilość osób ubezpieczonych, zobowiązani są do ustalania prawa do zasiłków, ich wysokości oraz do ich wypłaty. Płatnicy, którzy nie posiadają takich uprawnień, mają obowiązek przekazywania organowi rentowemu stosownej dokumentacji stanowiącej podstawę przyznania i wypłaty świadczeń. Każdy z nich odpowiada za wykonanie powierzonych zadań.

Świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wypłacane są ubezpieczonym przez ZUS albo przez uprawnionych do tego zadania płatników składek. Ubezpieczony w trakcie trwania ubezpieczenia chorobowego otrzyma świadczenia chorobowe od płatnika składek, jeżeli ten zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Pozostałym ubezpieczonym, a więc m.in. tym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych oraz osobom, którym świadczenia należne są za okres po ustaniu ubezpieczenia, świadczenia chorobowe wypłaca ZUS. Taki podział zadań wynika z art. 61 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Gdy płaci ZUS

Aby ZUS podjął wypłatę świadczeń chorobowych, płatnik składek zobowiązany jest do przedłożenia odpowiedniej dokumentacji. Jej rodzaj uzależniony jest od świadczenia chorobowego, o które ubiega się wnioskujący. Podstawowym jednak dokumentem sporządzanym przez płatnika składek stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty przez ZUS:

• zasiłku: chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego, w wysokości zasiłku macierzyńskiego, opiekuńczego,
   
• świadczenia rehabilitacyjnego,

jest zaświadczenie płatnika składek; w zależności od statusu ubezpieczonego, powinno ono zawierać informacje określone w odpowiednim załączniku do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków, zwanego dalej rozporządzeniem, tj. w:

• załączniku nr 1 - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,
   
• załączniku nr 3 - w przypadku ubezpieczonego prowadzącego pozarolniczą działalność, ubezpieczonego współpracującego z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność oraz duchownego,
   
• załączniku nr 2 - w przypadku pozostałych ubezpieczonych.

Zaświadczenia te mogą być sporządzone odpowiednio na drukach ZUS Z-3, ZUS Z-3b i ZUS Z-3a.

Druki ZUS Z-3, ZUS Z-3a, ZUS Z-3b dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Zasiłki i świadczenia.

Prawidłowe wypełnienie odpowiedniego formularza nie powinno stanowić problemu. Nie zawsze jednak tak jest. Zdarza się, że płatnicy składek popełniają pomyłki. Jeśli powodują one wypłatę nienależnych świadczeń, wówczas odpowiedzialnością za taki stan rzeczy może zostać obciążony płatnik składek. Może to mieć miejsce m.in. w przypadku wskazania przez płatnika błędnych wartości składników wynagrodzenia lub przychodu do ustalenia wysokości świadczeń.

Jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot. Tak stanowi art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.), zwanej ustawą systemową.

Za ewentualne błędy w przekazanej organowi rentowemu dokumentacji odpowiedzialność może ponieść płatnik składek.

Nieprawdziwe dane

Ustawodawca nie wskazał co należy rozumieć pod pojęciem "nieprawdziwe dane". Z utrwalonego orzecznictwa sądowego wynika, że są to dane niezgodne ze stanem faktycznym. Co więcej, odpowiedzialność płatnika/innego podmiotu przekazującego nieprawdziwe dane nie jest uzależniona od jego winy oraz jest fakultatywna, a więc ma miejsce, gdy nie ma ustawowych podstaw do uznania, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia spoczywa na osobie, która świadczenie pobrała (patrz ramka).

Aby ustrzec się przed wskazaniem nieprawdziwych danych w przekazywanej dokumentacji do ZUS, warto skorzystać z wszelkich sposobów zmierzających do rozstrzygnięcia wątpliwości. W przypadku wypełniania zaświadczenia płatnika składek pomocnym może okazać się obszerne pouczenie zawierające wyjaśnienia do poszczególnych punktów zaświadczenia.