Wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki osobowej

Nie zawsze pracę wspólnika na rzecz spółki da się odróżnić od jej reprezentowania na zewnątrz czy od prowadzenia spraw spółki. Przy tym wspólnicy spółki jawnej mogą czerpać korzyści finansowe z uczestnictwa w spółce poprzez udział w zyskach spółki albo dzięki wypłacie odsetek od udziałów kapitałowych. Nie są to jednak rozwiązania gwarantujące stabilny dochód. Jeśli spółka nie osiąga zysku, nie jest on dzielony między wspólników. Z kolei gdy udziały kapitałowe wspólników są niskie, to odsetki od nich również nie zagwarantują oczekiwanych dochodów (5% w skali roku, chyba że co innego wynika z umowy spółki). Takie problemy mogą skłaniać wspólników spółek jawnych do ustanowienia dla siebie wynagrodzeń za prowadzenie spraw spółki. Jest to możliwe na mocy umowy spółki.

Prowadzenie spraw spółki

Prowadzenie spraw spółki obejmuje szeroko rozumiany proces decyzyjny odbywający się w spółce w odniesieniu do wszelkich sfer jej działalności. Art. 46 K.s.h. przewiduje, że za prowadzenie spraw spółki wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia. Natomiast prawa i obowiązki wspólnika prowadzącego sprawy spółki ocenia się w stosunku między nim a spółką według przepisów o zleceniu (art. 45 K.s.h.). Z tego przepisu wywodzi się, że wspólnikowi co najwyżej przysługuje zwrot wydatków (kosztów), które poniósł w celu należytego wykonywania swoich obowiązków.

Regulacja zawarta w art. 46 K.s.h. ma jednak charakter względnie obowiązujący. Przepis ten ma zastosowanie, gdy umowa spółki nie stanowi inaczej (art. 37 § 1 K.s.h.). Umowa spółki może przyznawać takie wynagrodzenie i precyzować zasady jego ustalania. Dotyczy to w szczególności wysokości wynagrodzenia i terminów jego wypłacania. Ponieważ art. 46 K.s.h. odnosi się tylko do samego prawa do otrzymywania wynagrodzenia, nie ma przeszkód, aby szczegółowe zasady ustalania wysokości wynagrodzenia i sposobu jego wypłaty były określone w oddzielnej jednomyślnej uchwale wspólników, do treści której będzie odsyłać umowa spółki.

W świetle zaś art. 89, art. 103 i art. 126 § 1 pkt  K.s.h. możliwość przyznania wspólnikowi na podstawie umowy spółki wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki dotyczy także partnerów spółki partnerskiej i komplementariuszy spółki komandytowej czy komandytowo-akcyjnej.

Dla kogo wynagrodzenie?

Wynagrodzenie może być przyznane tylko tym wspólnikom, którzy posiadają prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Trzeba bowiem pamiętać, że zgodnie z art. 40 § 1 K.s.h. prowadzenie spraw spółki może być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom na mocy umowy spółki, bądź na podstawie późniejszej uchwały wspólników. Wspólnik nieprowadzący spraw spółki nie może otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenia.

Przyjmuje się również, że dopuszczalne jest umowne różnicowanie prawa do wynagrodzenia oraz jego wysokości w gronie wspólników prowadzących sprawy spółki. Przykładowo umowa spółki może przyznawać wynagrodzenie tylko jednemu spośród wszystkich wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw spółki.

Składki ZUS

Wspólnik spółki jawnej z tytułu uczestnictwa w spółce podlega ubezpieczeniom społecznym jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Natomiast wątpliwości może budzić, czy pobieranie wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki stanowi odrębny tytuł do podlegania tym ubezpieczeniom.

Należy pamiętać, że prawa i obowiązki wspólnika prowadzącego sprawy spółki ocenia się w stosunku między nim a spółką według przepisów o zleceniu (art. 45 K.s.h.). Z kolei z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze RP są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Przepis ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi o wykonywaniu pracy na podstawie umowy. Tymczasem prowadzenie spraw spółki jest ustawowym prawem i obowiązkiem wspólników, co wynika z art. 39 § 1 K.s.h. Prowadzenie spraw spółki odbywa się więc w oparciu o regulacje ustawowe, a nie umowne. Z tego względu wydaje się, że przyznanie w umowie spółki wspólnikom prawa do wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki nie będzie stanowić oddzielnej podstawy do podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Zaliczka na PIT wspólnika

Jak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o pdof, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki. Pojęcie "wartość własnej pracy" odnosić się będzie również do pracy przy prowadzeniu spraw spółki, za którą na podstawie umowy wspólnik będzie otrzymywał wynagrodzenie.

Spółka jawna nie jest podatnikiem PIT. W tej roli występują jej wspólnicy. Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o pdof uzyskane przez spółkę przychody oraz koszty, dzielone są między poszczególnych wspólników zgodnie z zasadami podziału zysku. Pozwala to zindywidualizować koszty uzyskania przychodu, gdy wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez wspólników różni się, albo gdy nie każdy je otrzymuje (przykład).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm.)