Wpływ zmiany zasad przyznawania premii na podstawę zasiłku

Podstawę wymiaru świadczeń chorobowych należnych pracownikowi z reguły stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za okres 12 lub - przy krótszym okresie zatrudnienia - pełnych miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Przez wynagrodzenie, w świetle art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej, należy tu rozumieć przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe, finansowanych ze środków ubezpieczonego.

Pracownicy, oprócz pensji zasadniczej (np. określonej w umowie o pracę w kwocie miesięcznej lub stawce godzinowej), otrzymują także inne składniki wynagrodzenia, w tym m.in. premie, nagrody, dodatki. Sam fakt ich oskładkowania nie przesądza jednak o ich uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku. Ustawodawca przewidział bowiem pewne ograniczenia w tym zakresie.

Składniki niepodlegające uwzględnieniu

W świetle art. 41 ustawy zasiłkowej, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, które zgodnie z obowiązującymi u pracodawcy przepisami płacowymi albo umowami o pracę (dotyczy pracodawców niemających obowiązku tworzenia regulaminów wynagradzania) przysługują za okres pobierania zasiłku.

Jak wyjaśnia ZUS w swoim komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl, w razie braku postanowień o zachowywaniu prawa do składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku należy uznać, że składnik wynagrodzenia za ten okres nie przysługuje i powinien być przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli jednak, mimo braku odpowiednich postanowień w przepisach płacowych lub umowach o pracę, pracodawca udokumentuje, że składnik wynagrodzenia jest pracownikowi wypłacany za okres pobierania zasiłku, składnika tego nie uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku.

Ponadto składniki wynagrodzenia przysługujące w myśl umowy o pracę lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy do określonego terminu, uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego tylko za okres przypadający do tego terminu. W efekcie należy je więc wyłączyć z podstawy wymiaru świadczeń należnych za okres, w którym już nie przysługują. Choć podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe (art. 43 ustawy zasiłkowej), to jednak wspomniana okoliczność wymaga przeliczenia ustalonej wcześniej podstawy wymiaru zasiłku.

Po zmianie regulaminu wynagradzania

Podobnie jest w przypadku, gdy pracodawca podejmie decyzję o zaprzestaniu od określonej daty wypłaty danego składnika wynagrodzenia - podlega on wyłączeniu z podstawy wymiaru świadczeń przysługujących za okres od tej daty. Przy czym zasada ta nie ma zastosowania, gdy likwidowany składnik zostanie włączony w całości lub w części do innego lub zamieniony na inny składnik wynagrodzenia.

Zdarza się również, że pracodawcy zmieniają zasady przyznawania danego składnika wynagrodzenia.

Nie chodzi tu tylko o kwestię jego zmniejszania (lub nie) za okres absencji chorobowej, ale także o fakt, czy zmniejszenie to jest dokonywane proporcjonalnie do dni nieobecności w pracy, czy też w inny sposób (np. kwotowo lub procentowo). Przypomnijmy, iż składniki wynagrodzenia, pomniejszane wprawdzie na podstawie przepisów płacowych za okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy, ale nie w sposób proporcjonalny do okresu tej nieobecności, podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznej, bez uzupełniania. Podobnie jest w przypadku, gdy pracownik nie zachowuje prawa do danego składnika za okres pobierania zasiłku, jednak przepisy płacowe nie zawierają wyraźnych postanowień o sposobie zmniejszania wysokości składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku. Również ten składnik jest uwzględniany w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełnienia.

W zależności od tego, na czym polega zmiana zasad przyznawania danego składnika wynagrodzenia, może ona wpłynąć na podstawę wymiaru należnych pracownikom świadczeń chorobowych, w tym również przysługujących w okresie przeprowadzanej zmiany (patrz tabela).