Wynagrodzenia i zasiłki chorobowe

Rozstrzygnięcie składkowe

W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków (art. 18 ust. 2 ustawy o sus).

1) Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy

W myśl art. 92 § 1 K.p., za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:

• choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia - trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu,
   
• wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży - w okresie wskazanym wyżej - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia,
   
• poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - w okresie wskazanym wyżej - pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia.

Sumowania dokonuje się bez względu na długość przerw między okresami niezdolności do pracy, jak również zmianę pracodawcy w trakcie roku kalendarzowego. Informację o liczbie dni niezdolności do pracy, za które pracownikowi wypłacono wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy (dalej wynagrodzenie chorobowe) w roku kalendarzowym, w którym nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy, pracodawca zamieszcza w świadectwie pracy. Jest to konieczne dla umożliwienia kolejnemu pracodawcy prawidłowego wypłacenia pracownikowi wynagrodzenia chorobowego (do wyczerpania łącznie 33 dni lub 14 dni w roku kalendarzowym).

Od 34. dnia (15. dnia) niezdolności do pracy przypadającej w danym roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.

Jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby przypada na przełomie roku kalendarzowego, a w dniu 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, to od 1 stycznia pracownikowi nadal przysługuje to wynagrodzenie. Okres 33 dni (14 dni), za który w nowym roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie chorobowe, należy wówczas liczyć od 1 stycznia. Jeśli nieprzerwana niezdolność do pracy przypada na przełomie roku kalendarzowego, a w dniu 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, to od 1 stycznia pracownikowi nadal przysługuje zasiłek chorobowy za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy. Wówczas jednak przerwa w niezdolności do pracy (nawet jednodniowa) powoduje, że pracodawca "przejmuje ciężar finansowy" wypłaty wynagrodzenia za okres choroby.

Uwaga! Powołane wyżej przepisy, w części dotyczącej pracownika uprawnionego do 14 dni wynagrodzenia za czas choroby dotyczą niezdolności do pracy przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50. rok życia.

Na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej, do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z pewnymi wyjątkami. Między innymi przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

Szczegółowo tematykę ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej opisano w dziale I niniejszego opracowania, str. 5-6.

Pracownik, który nie ukończył 50 lat, od 1 do 31 marca 2017 r. był niezdolny do pracy z powodu choroby, uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie chorobowe w kwocie 3.546,40 zł. Kwota wypłaconego wynagrodzenia chorobowego nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, podlega natomiast uwzględnieniu w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

2) Zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia wypadkowego

W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnia się zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia wypadkowego. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanego "ubezpieczeniem chorobowym", określone ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 372 z późn. zm.) obejmują:

• zasiłek chorobowy,
   
• świadczenie rehabilitacyjne,
   
• zasiłek wyrównawczy,
   
• zasiłek macierzyński,
   
• zasiłek opiekuńczy.

Natomiast zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1242 z późn. zm.), z tytułu wypadków przy pracy lub chorób zawodowych przysługują m.in.:

• zasiłek chorobowy,
   
• świadczenie rehabilitacyjne,
   
• zasiłek wyrównawczy.

Zasiłki i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, nie stanowią także podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Pracownik jest wynagradzany w stałej miesięcznej wysokości 4.500 zł. W marcu br. chorował przez 25 dni, uzyskując z tego tytułu wynagrodzenie chorobowe w kwocie 2.071 zł i zasiłek chorobowy w kwocie 517,75 zł. Ponadto uzyskał wynagrodzenie za pracę w wysokości 750 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota 750 zł, natomiast podstawę wymiaru składki zdrowotnej kwota 2.718,17 zł, tj. 750 zł - 102,83 zł (finansowane przez pracownika składki na ubezpieczenia społeczne) + 2.071 zł.

Rozstrzygnięcie podatkowe

Wynagrodzenie za czas choroby jako przychód ze stosunku pracy, który nie został zwolniony od podatku na mocy art. 21 ustawy o pdof, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, na podstawie art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o pdof, nie stanowią przychodu ze stosunku pracy, lecz przychód z tzw. innych źródeł. Za zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, o których mowa wyżej, uważa się kwoty wypłacanych przez zakład pracy lub organ rentowy zasiłków chorobowych, wyrównawczych, macierzyńskich, opiekuńczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych.

Taka kwalifikacja świadczeń ma istotne znaczenie dla ich opodatkowania - bowiem przy wypłacie przychodów z innych źródeł nie są uwzględniane koszty uzyskania przychodów.

Pracownicze koszty uzyskania przychodów przysługują, jeżeli w danym miesiącu oprócz zasiłku z ubezpieczenia społecznego pracownik uzyskał również przychód ze stosunku pracy, np. wynagrodzenie za czas choroby. Wówczas koszty uzyskania przychodów stosuje się wyłącznie do przychodu ze stosunku pracy. Jeżeli przychód ze stosunku pracy jest niższy od przysługujących pracownikowi kosztów uzyskania przychodów, to koszty te obniża się do wysokości tego przychodu.

Pracodawca, który wypłaca pracownikom zasiłki jest obowiązany do poboru od nich zaliczki na podatek dochodowy (art. 31 ustawy o pdof).

Zaliczkę na podatek dochodowy w myśl art. 32 ustawy o pdof, pracodawca oblicza w wysokości 18% (lub 32%) dochodu uzyskanego w danym miesiącu. Za dochód przyjmuje uzyskane przez pracownika w ciągu miesiąca przychody ze stosunku pracy oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez pracodawcę, po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów i potrąconych przez pracodawcę w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne. Zaliczkę na podatek dochodowy następnie zmniejsza o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, pod warunkiem, że pracodawca jest w posiadaniu oświadczenia pracownika (formularz PIT-2) uprawniającego go do stosowania tej ulgi. Od 1 stycznia 2017 r. przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy od należności z tytułu stosunku pracy, płatnik stosuje kwotę zmniejszającą, tj. 46,33 zł tylko za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód pracownika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali, tj. 85.528 zł. Tak wynika z art. 32 ust. 3 w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o pdof.

W dalszej kolejności zaliczkę zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej w tym miesiącu przez zakład pracy ze środków podatnika w wysokości nie większej niż 7,75% podstawy wymiaru tej składki.