Pełnoletnie dziecko z zarobkami a ulga prorodzinna i status samotnego rodzica

Wpływ zarobków dziecka na przywileje podatkowe

Wakacyjne zarobki pełnoletniego, uczącego się dziecka, mają wpływ na prawo podatnika do rozliczenia się w charakterze samotnego rodzica oraz prawo do skorzystania z tzw. ulgi na dzieci.

W charakterze osoby samotnie wychowującej dzieci (dziecko) zgodnie z uregulowaniami zawartymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych może się rozliczyć rodzic lub opiekun prawny, podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, a on w roku podatkowym samotnie wychowuje m.in. dzieci, które łącznie spełniają następujące warunki:

• nie ukończyły 25. roku życia,
   
• uczą się w szkołach lub studiują - bez względu na to, czy dziecko uczy się lub studiuje w kraju, czy za granicą,
   
• w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b ustawy o pdof w łącznej wysokości przekraczającej kwotę 3.089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej (art. 6 ust. 4 ustawy o pdof).

Prawo do tego sposobu rozliczenia rocznego w podatku dochodowym przysługuje, jeżeli podatnik w rocznym zeznaniu podatkowym złożonym w ustawowym terminie, zawnioskuje o jego zastosowanie. Ponadto w roku podatkowym, w którym podatnik chce skorzystać z preferencji, do niego ani do dziecka nie mogą mieć zastosowania przepisy o podatku liniowym (art. 30c ustawy o pdof), ryczałcie ewidencjonowanym (z wyjątkiem, gdy dotyczy on tzw. prywatnego najmu), karcie podatkowej, podatku tonażowym oraz przepisy ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego oraz przemysłów komplementarnych.

Natomiast w kwestii korzystania z tzw. ulgi prorodzinnej przepisy omawianej ustawy wskazują, że prawo do niej przysługuje m.in. podatnikom utrzymującym pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o pdof, w związku z wykonywaniem przez nich obowiązku alimentacyjnego, o ile spełniają wszystkie pozostałe, określone w art. 27f ustawy o pdof, warunki do skorzystania z tego odliczenia.

Jak widać zarówno preferencyjne opodatkowanie, jak i odliczenie ulgi na dziecko przez uprawnionego podatnika, jest możliwe wówczas, gdy dochody - ale tylko te opodatkowane według skali podatkowej i dochody z niektórych kapitałów pieniężnych - uzyskane przez uczące się lub studiujące pełnoletnie dziecko, łącznie nie przekraczają kwoty 3.089 zł. W konsekwencji dochody opodatkowane na podstawie przepisów określonych w ustawie o pdof, ale na innych zasadach niż wskazane w art. 27, 30b oraz 30c, nie wpływają na prawo podatnika do omawianych przywilejów. Dotyczy to przychodów m.in. z umów zlecenia opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym na zasadach określonych w art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o pdof.

Wobec tego zawieranie przez studenta podejmującego wakacyjne (i nie tylko) prace dorywcze wyłącznie umów drobnych zleceń, może okazać się sposobem na zarobkowanie, bez ograniczeń kwotowych, niepozbawiające rodziców bądź opiekunów prawnych prawa do omówionych preferencji.

Wyznaczanie wysokości dochodów dziecka

Przedmiotem sporów interpretacyjnych przez szereg lat była kwestia, czy do limitu dochodów pełnoletniego uczącego się dziecka należy wliczać jego dochody przed czy po ich pomniejszeniu o przysługujące dziecku ulgi podatkowe, np. z tytułu rozliczenia straty z lat ubiegłych lub pobranych przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne. Ten problem organy podatkowe oraz sądy administracyjne rozstrzygnęły na niekorzyść podatników. Dominuje stanowisko, że przez dochód dziecka podlegający opodatkowaniu, o którym mowa w art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy o pdof należy rozumieć dochód będący różnicą między osiągniętymi przychodami a kosztami ich uzyskania. Tak uznał m.in. NSA w wyroku z dnia 24 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 255/14. Zdaniem tego Sądu: "Zarówno wykładnia językowa, jak i funkcjonalna pozwalają uzasadnić interpretację, że dochód podlegający opodatkowaniu, o którym mowa w art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy (o pdof - przyp. red.), należy rozumieć jako dochód, o którym stanowi art. 9 ust. 2 ustawy. Podkreślić należy, że art. 6 ust. 4 pkt 3 (...) stanowi - dosłownie - o uzyskanych dochodach (...) w językowym znaczeniu »uzyskania« nie mieści się »pomniejszanie uzyskanego« (...). Pomniejszenie tego dochodu o określone kwoty prowadzi bowiem do ustalenia podstawy wymiarowej a nie ustalania limitu dla stosowania prawa ulgi na dziecko". Podobne wnioski płyną z wyroków NSA z dnia 9 lutego 2016 r., sygn. akt II FSK 3506/13 i z dnia 15 grudnia 2015 r., sygn. akt II FSK 3000/13.