Wniosek o urlop macierzyński

W razie urodzenia dziecka pracownicy, a także (w określonych, omówionych w dalszej części dodatku sytuacjach) zamiennie ojcu dziecka, a nawet innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje urlop macierzyński, który wynosi łącznie:

• 20 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, 
   
• 31 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, 
   
• 33 tygodnie - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, 
   
• 35 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, 
   
• 37 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie (art. 180 § 1 K.p.).

Pracownica nie musi składać wniosku o urlop macierzyński, chyba że zamierza rozpocząć go przed porodem. Przed przewidywaną datą porodu pracownica może wykorzystać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego (art. 180 § 2 K.p.).

Treść wniosku w tej sprawie, a także pozostałych wniosków w zakresie urlopów związanych z rodzicielstwem, omówionych w następnych punktach, określił Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w drodze rozporządzenia z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. poz. 2243).

Uwaga! Przepisy nie określają terminu, w jakim należy złożyć wniosek o urlop macierzyński przed porodem. Stąd należy uznać, że jest on dowolny, poprzedzający rozpoczęcie korzystania z uprawnienia.

Przykład wniosku o udzielenie części urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu

Po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania pełnego przysługującego wymiaru (art. 180 § 3 K.p.).

Pracownica po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:

• pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik-ojciec wychowujący dziecko albo 
   
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony-ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwie działalność zarobkową (art. 180 § 4 K.p.).

Uwaga! Pracownica nie może zrezygnować z urlopu, jeżeli w okresie równym pozostałej części urlopu ojciec wychowujący dziecko nie wykorzysta pozostałej części urlopu albo nie skorzysta z możliwości przerwania działalności w celu sprawowania przez pozostały okres opieki nad dzieckiem z prawem do zasiłku macierzyńskiego (w przypadku, gdy nie jest on pracownikiem i nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego, lecz jest ubezpieczony z innego tytułu).

Pracownik-ojciec wychowujący dziecko może również skorzystać z części urlopu macierzyńskiego, gdy matka nie korzystała z takiego urlopu, ale pobierała zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu niż stosunek pracy. Pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko przysługuje, w przypadku rezygnacji przez ubezpieczoną-matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią tego zasiłku za okres co najmniej 14 tygodni po porodzie, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu rezygnacji przez ubezpieczoną-matkę dziecka z pobierania zasiłku macierzyńskiego (art. 180 § 5 K.p.).

Pracownica składa pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić ten wniosek (art. 180 § 8 K.p.).

Wniosek w sprawie rezygnacji przez pracownicę z pozostałej części urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni takiego urlopu i powrotu do pracy powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownicy,
   
• wskazanie terminu powrotu do pracy.

Do wniosku dołącza się:

• kopię wniosku pracownika-ojca wychowującego dziecko o udzielenie pozostałej części urlopu macierzyńskiego albo
   
• kopię oświadczenia ubezpieczonego-ojca dziecka o przerwaniu działalności zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego.

Przykład wniosku w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę, po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu po porodzie

Części urlopu macierzyńskiego, po rezygnacji przez pracownicę z dalszej części urlopu po wykorzystaniu po porodzie co najmniej pierwszych 14 tygodni, pracodawca udziela pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko na jego pisemny wniosek. Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko (art. 180 § 9 K.p.).

Do wniosku dołącza się skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów, a ponadto oświadczenie pracownicy o zamiarze rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego.

Uwaga! W przypadku dołączenia do wniosków o urlopy związane z rodzicielstwem zagranicznego aktu urodzenia dziecka, dokument ten powinien być przetłumaczony na język polski. Przepisu tego nie stosuje się do zagranicznych aktów urodzenia dziecka wydanych na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw - stron umów międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia społecznego, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, w językach urzędowych tych państw.

Jeżeli w aktach osobowych pracownika znajdują się dokumenty wymagane rozporządzeniem, ich dołączanie do wniosków nie jest konieczne.

W przypadku dołączenia do wniosku o urlop macierzyński kopii wymaganych dokumentów, pracodawca może żądać od pracownika przedłożenia ich oryginałów w celu potwierdzenia tych kopii za zgodność z oryginałem.

Części urlopu macierzyńskiego po rezygnacji ubezpieczonej-matki po 14 tygodniach od porodu z dalszego pobierania zasiłku macierzyńskiego pracodawca udziela pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko na jego pisemny wniosek, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Do wniosku należy dołączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów oraz oświadczenie ubezpieczonej-matki dziecka o zamiarze rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi pozostałej części urlopu macierzyńskiego.

Przykład wniosku pracownika o udzielenie części urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu przez matkę co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego

Przepisy Kodeksu pracy przewidują też "podział" urlopu macierzyńskiego w kilku innych okolicznościach.

Pracownica legitymująca się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu, jeżeli:

• pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik-ojciec wychowujący dziecko albo pracownik-inny członek najbliższej rodziny,
   
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony-ojciec dziecka albo ubezpieczony-inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową (art. 180 § 6 K.p.).

Części urlopu macierzyńskiego po rezygnacji przez pracownicę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego lub po zaprzestaniu przez ubezpieczoną legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji pobierania zasiłku po wykorzystaniu przez nią tego zasiłku za okres co najmniej 8 tygodni, pracodawca udziela, odpowiednio pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny, na jego pisemny wniosek.

Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Powinien on zawierać:

• imię i nazwisko pracownika-ojca wychowującego dziecko albo pracownika-innego członka najbliższej rodziny,
   
• imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka (dzieci), na które ma być udzielona pozostała część urlopu macierzyńskiego,
   
• oświadczenie pracownika o okresie urlopu macierzyńskiego albo o okresie pobierania zasiłku przed porodem,
   
• wskazanie okresu, na który ma być udzielona pozostała część urlopu.

Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko albo pracownika-innego członka najbliższej rodziny (art. 180 § 9 K.p.). Do wniosku dołącza się skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) - w razie potrzeby przetłumaczony (patrz uwaga) albo kopie tych dokumentów, a ponadto oświadczenie pracownicy o zamiarze rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego albo oświadczenie ubezpieczonej-matki dziecka o zamiarze rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi pozostałej części urlopu macierzyńskiego.

W przypadku zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego albo ubezpieczonej-matki dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu pracownicy albo ubezpieczonej-matki dziecka (art. 180 § 12 K.p.).

Urlopu macierzyńskiego w omawianych okolicznościach udziela się na pisemny wniosek pracownika-ojca wychowującego dziecko albo pracownika-innego członka najbliższej rodziny (art. 180 § 16 K.p.). Powinien on zawierać:

• imię i nazwisko pracownika-ojca wychowującego dziecko albo pracownika-innego członka najbliższej rodziny,
   
• oświadczenie pracownika o dacie zgonu pracownicy albo ubezpieczonej-matki,
   
• oświadczenie pracownika o okresie urlopu macierzyńskiego albo o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi części urlopu macierzyńskiego, wykorzystanych przed porodem,
   
• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego, przypadającej po dniu zgonu pracownicy albo ubezpieczonej-matki dziecka.

Do wniosku dołącza się skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci), w razie potrzeby przetłumaczony (patrz uwaga) albo kopie tych dokumentów. W razie zgonu matki dziecka nie przewidziano terminu na złożenie wniosku, co oznacza, że pracodawca jest związany wnioskiem złożonym bieżąco.

W przypadku porzucenia dziecka przez pracownicę w czasie urlopu macierzyńskiego albo przez ubezpieczoną-matkę dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu porzucenia dziecka, nie wcześniej jednak niż po wykorzystaniu przez:

• pracownicę, po porodzie, co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego,
   
• ubezpieczoną-matkę dziecka, zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie (art. 180 § 13 K.p.).

Łączny wymiar urlopu (okresu pobierania zasiłku) nie może przekroczyć maksymalnego wymiaru. Do wniosku dołącza się skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci), w razie potrzeby przetłumaczony (patrz uwaga), albo kopie tych dokumentów. Wniosek powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika-ojca wychowującego dziecko albo pracownika-innego członka najbliższej rodziny,
   
• oświadczenie pracownika o dacie porzucenia dziecka przez pracownicę albo ubezpieczoną-matkę dziecka,
   
• oświadczenie pracownika o okresie urlopu macierzyńskiego albo o okresie pobierania zasiłku przed porodem,
   
• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego, przypadającej po dniu porzucenia dziecka przez pracownicę, nie wcześniej jednak niż po wykorzystaniu przez nią po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego albo przypadającej po dniu porzucenia dziecka przez ubezpieczoną-matkę dziecka, nie wcześniej jednak niż po wykorzystaniu przez nią po porodzie zasiłku za okres odpowiadający co najmniej 8 tygodniom urlopu macierzyńskiego.

W przypadku porzucenia dziecka nie przewidziano terminu na złożenie wniosku, co oznacza, że pracodawca jest związany wnioskiem złożonym bieżąco.

W przypadku:

• zgonu matki dziecka nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie o sus, albo nieposiadającej tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem,
   
• porzucenia dziecka przez matkę nieobjętą ww. ubezpieczeniem albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem,
   
• niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę nieobjętą ww. ubezpieczeniem albo nieposiadającą tytułu do objęcia takim ubezpieczeniem, legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji

pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu matki dziecka, porzucenia przez nią dziecka albo powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji (art. 180 § 15 K.p.). Użyte w przepisie sformułowanie przyznające prawo "do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu", w którym wystąpiła jedna z wymienionych okoliczności, pozwala stwierdzić, że pracownik nabywa prawo do urlopu na okres pozostały do upływu odpowiednio 140 dni (20 tyg. x 7 dni), 217 dni (31 tyg. x 7 dni) itd., licząc od dnia urodzenia dziecka (dzieci). Przy czym w trzecim przypadku chodzi o okres "po powstaniu niezdolności matki", co oznacza, że pracownik może wykorzystać nawet pełny urlop. Wniosek w powyższej sprawie powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika-ojca wychowującego dziecko albo pracownika-innego członka najbliższej rodziny oraz

na wypadek zgonu matki:

• oświadczenie pracownika o dacie zgonu matki dziecka, 
   
• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego, przypadającej po dniu zgonu matki dziecka,

na wypadek porzucenia dziecka przez matkę:

• oświadczenie pracownika o dacie porzucenia dziecka przez matkę, 
   
• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego, przypadającej po dniu porzucenia dziecka przez matkę.

na wypadek niemożności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez matkę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji:

• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego.

Do wniosku dołącza się skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci), w razie potrzeby przetłumaczony (patrz uwaga) albo kopie tych dokumentów, a w ostatnim przypadku także kopię prawomocnego orzeczenia o niezdolności matki dziecka do samodzielnej egzystencji. Nie przewidziano terminu na złożenie wniosku.

W przypadku podjęcia przez matkę dziecka nieposiadającą tytułu do objęcia ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie o sus, zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko przysługuje, w okresie trwania zatrudnienia matki dziecka, prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej od dnia podjęcia zatrudnienia przez matkę dziecka aż do wyczerpania pełnego wymiaru. Przepis art. 180 § 9 K.p. stosuje się odpowiednio, co oznacza m.in., że pracodawca udziela tej części urlopu macierzyńskiego na pisemny wniosek pracownika, złożony w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu. Pracodawca jest związany tym wnioskiem (art. 180 § 17 K.p.).

Wniosek o urlop w omawianych okolicznościach powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika,
   
• wskazanie daty, od której ma być udzielona część urlopu macierzyńskiego, przypadającej w okresie trwania zatrudnienia matki dziecka,
   
• oświadczenie pracownika, w którym zobowiązuje się on poinformować pracodawcę o ustaniu zatrudnienia matki dziecka w czasie korzystania przez pracownika z urlopu macierzyńskiego.

Do wniosku należy załączyć:

• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) w razie potrzeby przetłumaczony (patrz uwaga), albo ich kopie,
   
• oświadczenie matki dziecka o dacie podjęcia zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.