Wniosek o urlop wychowawczy oraz obniżenie wymiaru czasu pracy w okresie uprawniającym do tego urlopu

Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia (art. 186 § 1 K.p.).

Uwaga! Urlop wychowawczy jest zwolnieniem od pracy udzielanym na wniosek pracownika-opiekuna małego dziecka w celu sprawowania nad nim osobistej opieki. Opiekunem jest każdy, kto przyjął dziecko pod opiekę w zamiarze stałego wychowywania.

Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Jeżeli jednak z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, niezależnie od urlopu udzielanego do 6. roku życia, pracownik może skorzystać z kolejnego urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Problematykę tę wyjaśniło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w piśmie nadesłanego do naszego Wydawnictwa 25 października 2013 r., gdzie czytamy m.in., że: "(...) Jeżeli zatem oboje rodzice lub opiekunowie dziecka żyją i korzystają z pełnej władzy rodzicielskiej, to maksymalny wymiar urlopu wychowawczego jaki może wykorzystać jeden z nich wynosi 35 miesięcy.".

Skorzystanie z urlopu wychowawczego w wymiarze co najmniej jednego miesiąca oznacza wykorzystanie przez rodzica lub opiekuna dziecka urlopu w części przysługującej wyłącznie temu rodzicowi (tzw. części niezbywalnej).

Rodzic dziecka ma prawo do pełnego urlopu wychowawczego, tj. w wymiarze 36 miesięcy, jeżeli:

• drugi rodzic dziecka nie żyje, 
   
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska, 
   
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.

Dotyczy to zarówno podstawowego urlopu wychowawczego, jak i urlopu z tytułu niepełnosprawności dziecka. Ta sama zasada obowiązuje, gdy dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna. Wówczas pracownikowi przysługuje urlop wychowawczy w wymiarze pełnym - do 36 miesięcy.

Rodzice (opiekunowie) mogą korzystać z urlopu wychowawczego jednocześnie, jednak łącznie nie może on przekroczyć wymiaru maksymalnego, o którym mowa wyżej. Oznacza to, że nawet przez 18 (w razie niepełnosprawności dziecka przez 36) miesięcy rodzice bądź opiekunowie dziecka mogą się nim zajmować jednocześnie, w ramach urlopu wychowawczego.

Urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Powinien on zawierać:

• imię i nazwisko pracownika, 
   
• imię i nazwisko dziecka, na które ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część, 
   
• wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część na dane dziecko, 
   
• wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko, 
   
• określenie liczby części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.

Jeżeli wniosek o urlop wychowawczy został złożony bez zachowania terminu, pracodawca udziela urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku.

Uwaga! Urlop wychowawczy jest udzielany w nie więcej niż w 5 częściach. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu. Przy czym jeżeli wnioskodawca uprzednio skorzystał z urlopu rodzicielskiego po przerwie (chodzi o część wynoszącą nie więcej niż 16 tygodni, która na mocy art. 182^1c § 1 K.p. może być wykorzystana do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia), to liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu rodzicielskiego pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.

Do wniosku o urlop wychowawczy pracownik powinien załączyć:

• oświadczenie dotyczące korzystania z części urlopu rodzicielskiego na dane dziecko w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego albo okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, ze wskazaniem liczby części urlopu wykorzystanych w taki sposób, 
   
• oświadczenie o braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica albo opiekuna dziecka z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi rodzic lub opiekun dziecka zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w okresie objętym wnioskiem (oświadczenie nie jest wymagane w razie ograniczenia drugiemu rodzicowi albo pozbawienia drugiego rodzica władzy rodzicielskiej lub ograniczenia albo zwolnienia z opieki drugiego opiekuna dziecka), 
   
• w przypadku ograniczenia albo pozbawienia drugiego rodzica władzy rodzicielskiej lub zwolnienia z opieki drugiego opiekuna dziecka - kopię prawomocnego orzeczenia sądu w tej sprawie lub oświadczenie pracownika, że zachodzą niedające się usunąć przeszkody do uzyskania informacji od drugiego rodzica lub opiekuna dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi rodzic lub opiekun dziecka zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w okresie objętym wnioskiem, 
   
• kopię prawomocnego orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka, na które ma być udzielony urlop wychowawczy, w przypadku wnioskowania o urlop z tego tytułu, 
   
• w przypadku wnioskowania o udzielenie urlopu wychowawczego w wymiarze 36 miesięcy albo o udzielenie części urlopu wychowawczego, której wymiar łącznie z dotychczas wykorzystanym wymiarem urlopu wychowawczego wyniesie 36 miesięcy, w zależności od okoliczności również: 
   
• skrócony odpis aktu zgonu drugiego rodzica dziecka albo 
   
• kopię prawomocnego orzeczenia sądu o ubezwłasnowolnieniu drugiego rodzica dziecka albo dokument potwierdzający niepełnoletność drugiego rodzica dziecka, gdy rodzice nie są małżeństwem, albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu o ustaleniu ojcostwa, w którym sąd nie przyznał ojcu władzy rodzicielskiej, albo 
   
• kopię prawomocnego orzeczenia sądu o pozbawieniu drugiego rodzica władzy rodzicielskiej albo o jej ograniczeniu lub zawieszeniu, albo 
   
• kopię prawomocnego orzeczenia sądu o przyznaniu opieki nad dzieckiem jednemu opiekunowi albo zwolnieniu drugiego opiekuna z tej opieki.

Przykład wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego albo jego części

Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może zamiast o ten urlop złożyć wniosek o obniżenie wymiaru jego czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika (art. 186⁷ § 1 K.p.).

Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego, w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu, składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze. Powinien on zawierać:

• imię i nazwisko pracownika, 
   
• imię i nazwisko dziecka, na które mógłby być udzielony urlop wychowawczy, 
   
• wskazanie okresu, przez który pracownik zamierza wykonywać pracę w obniżonym wymiarze czasu pracy, 
   
• wskazanie wymiaru czasu pracy, w którym pracownik zamierza wykonywać pracę.

Do wniosku należy załączyć:

• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów, 
   
• oświadczenie o okresie, w którym pracownik dotychczas korzystał z wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego.

Przykład wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy