Konsekwencje aktywności zawodowej zależne od rodzaju świadczenia

Aktywność zawodowa w trakcie pobierania świadczeń emerytalno-rentowych z reguły jest dozwolona. Wymaga jednak od świadczeniobiorców oraz od zatrudniających ich płatników składek odpowiedniego zachowania się. Organ rentowy powinien zostać poinformowany o podjęciu zatrudnienia, służby, pozarolniczej działalności oraz o osiągniętym z tego tytułu przychodzie.

Emerytura i renta

Prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS. Jeśli przychód w wysokości przekraczającej kwotę równą 130% wskazanego wynagrodzenia osiąga jedna z kilku osób uprawnionych do renty rodzinnej, zawieszeniu podlega wyłącznie prawo do należnej jej części tej renty. Wysokości części renty przysługujących pozostałym członkom rodziny nie ulegają zmianie.

Natomiast w przypadku, gdy dodatkowy przychód uzyskiwany przez emeryta lub rencistę przekracza kwotę odpowiadającą 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS, ale nie jest wyższy niż 130% tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie większą jednak niż kwota maksymalnego zmniejszenia. Dotyczy to emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba. Kwota maksymalnego zmniejszania została uzależniona od rodzaju pobieranego świadczenia. Podlega ona podwyższeniu, przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w kolejnych terminach waloryzacji. Gdy tę tzw. dolną granicę przychodów przekroczy jedna z osób uprawnionych do renty rodzinnej, zmniejszana jest - analogicznie jak przy zawieszaniu prawa - wyłącznie należna jej część świadczenia. Zmniejsza się ją wówczas o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o odpowiednią dla renty rodzinnej kwotę maksymalnego zmniejszenia pomnożoną przez proporcję części renty rodzinnej przed dokonaniem zmniejszenia i pełnej renty rodzinnej.

W pełnej wysokości omawiane świadczenia otrzymują emeryci i renciści, których przychody nie przekraczają dolnej granicy przychodu. Szczegółowo zasady te określa art. 104-105 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.

Limity przychodów oraz kwoty maksymalnych zmniejszeń obowiązujące w całym roku kalendarzowym oblicza się poprzez zsumowanie poszczególnych wartości obowiązujących w każdym z miesięcy tego roku (patrz tabela: Graniczne kwoty...).

Renta szkoleniowa

Osiąganie przychodu w trakcie pobierania renty szkoleniowej powoduje, iż świadczenie nie przysługuje. Dzieje się tak bez względu na wysokość tego przychodu. Tak wynika z art. 64 ust. 3 ustawy emerytalnej.

Chodzi tutaj o przychód osiągany z tytułu wykonywania działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Za taką uważa się natomiast zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności. Przy czym przepisy dotyczące braku prawa do renty szkoleniowej w razie osiągania przychodu z tytułu wymienionej wcześniej działalności stosuje się również do osób:

• wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury i renty lub 
   
• wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.

Emerytura pomostowa

Prawo do emerytury pomostowej ulega zawieszeniu lub emerytura ta ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 103 ust. 3 i art. 104-106 ustawy emerytalnej. Przy czym wysokość uzyskiwanego przychodu nie ma znaczenia, gdy osoba uprawniona do emerytury pomostowej podejmie pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 664). Prawo do emerytury pomostowej ulega wówczas zawieszeniu.

Kwestie związane z osiąganiem przychodu przez emeryta uprawnionego do emerytury pomostowej reguluje art. 17 ustawy o emeryturach pomostowych (patrz tabela: Osiąganie przychodu...).

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne

Jednym z warunków uzyskania prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, oprócz ukończenia wymaganego wieku i legitymowania się określonym stażem pracy, w tym w zawodzie nauczyciela, jest rozwiązanie stosunku pracy.

Co prawda nie ma przeszkód, aby świadczeniobiorca ponownie podjął aktywność zawodową, jednak musi się liczyć z tym, iż może to pociągać za sobą pewne konsekwencje. Obowiązują go bowiem limity przychodów przewidziane dla emerytów i rencistów, których przekroczenie skutkuje odpowiednio zawieszeniem prawa do świadczenia lub stosownym zmniejszeniem jego wysokości, na zasadach określonych w art. 104-106 ustawy emerytalnej.

Z tym zastrzeżeniem, że w razie podjęcia przez uprawnionego pracy w jednostkach, o których mowa w art. 1 Karty Nauczyciela (Dz. U. 2017 r. poz. 1189), prawo do świadczenia ulega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu. Dotyczy to m.in. nauczycieli zatrudnionych w publicznych szkołach.

Kwestie te reguluje art. 9 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 2009 r. nr 97, poz. 800 ze zm.).

Jeśli zatem nauczyciel po uzyskaniu uprawnień do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego ponownie podejmie pracę w szkole, np. w charakterze nauczyciela, jego prawo do świadczenia ulegnie zawieszeniu (patrz tabela: Osiąganie przychodu...).