Dopuszczalność pracy w niedzielę i święto

Niedziele i święta są dniami wolnymi od pracy. Wykaz świąt zawiera ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1920). Pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy w niedziele i święta tylko w sytuacjach określonych przepisami prawa.

Stosownie do art. 151¹⁰ K.p. praca w niedziele i święta jest dozwolona:

• w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
• w ruchu ciągłym,
• przy pracy zmianowej,
• przy niezbędnych remontach,
• w transporcie i w komunikacji,
• w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
• przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
• w rolnictwie i hodowli,
• przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności,
• w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta,
• przy wykonywaniu prac polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni, o których mowa w art. 151⁹ § 1 K.p., są u niego dniami pracy oraz zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa w poprzednich punktach.

Problematykę kompensaty za pracę w niedziele i święta reguluje art. 151¹¹ K.p. Pracownikowi wykonującemu dozwoloną pracę w niedziele i święta w przypadkach omówionych wyżej, za wyjątkiem pracownika zatrudnionego w systemie pracy weekendowej, należy zapewnić inny dzień wolny od pracy. Za pracę w niedzielę można udzielić dnia wolnego w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Natomiast w zamian za pracę w święto, dzień wolny powinien zostać udzielony w ciągu okresu rozliczeniowego. Jeżeli jednak nie jest możliwe wykorzystanie w powyższym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w tym terminie - dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę. Również, jeśli nie jest możliwe wykorzystanie w okresie rozliczeniowym dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w tej samej wysokości, za każdą godzinę pracy w święto.

Za pracę w niedziele i święta (podobnie jak za pracę w dzień wolny od pracy z tytułu rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy) przysługuje pracownikowi cały dzień wolny od pracy, nawet jeśli liczba przepracowanych godzin będzie niższa od obowiązującego go dobowego wymiaru.

Pracownik wezwany do usunięcia awarii przepracował w niedzielę 4 godziny. W zamian za czas przepracowany pracodawca udzielił mu (całego) dnia wolnego od pracy. Pracodawca postąpił zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W rozkładzie czasu pracy pracownika wykonującego dozwoloną pracę w niedziele i święta, dni wolne od pracy udzielone w dniach roboczych w zamian za pracę w niedzielę lub święto należy oznaczyć. Ma to związek z regulacją zawartą w art. 151¹ § 1 K.p., która różnicuje wysokość dodatku za pracę nadliczbową w zależności od tego czy praca ta była świadczona w dniu wolnym udzielonym za przepracowaną niedzielę lub święto, czy w innym dniu.

Jeżeli pracę w niedzielę lub święto w ramach obowiązujących norm przewiduje harmonogram, to za takie dni pracownikowi przysługuje tylko normalne wynagrodzenie. Jednak jeśli pracownikowi nie zostanie udzielony w zamian za tę pracę inny dzień wolny od pracy w okresie rozliczeniowym, przysługuje mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w takim dniu.

Uwaga! Pracodawca, u którego jest dozwolona praca w niedziele i święta, powinien zapewnić pracownikom odpowiednią ilość dni wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym. Liczba tych dni, według art. 147 K.p., nie może być mniejsza niż suma niedziel, świąt i dni wolnych od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, bez względu na system czasu pracy w jakim pracownicy są zatrudnieni.